Herkese yeni bir günden ve yeni bir yazıdan merhaba. Bu haftaki konumuz “Havaalanları Master Planlaması ve Sürdürülebilir Havaalanları” üzerine olacak.
11 Eylül ikiz kuleler saldırısının ardından havacılık sektörü bir kriz sürecine girmiştir ve düşük maliyetli hava yolu şirketlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte havacılık kriz sürecinden çıkmış, artan talebi karşılayamayan havalimanları gelişme yoluna gitmiştir.
Havalimanları bu büyümeyi karşılayabilmek için master (büyüme) planları olmadığı için uçakların zamanında kalkış oranları düşmekte ve bu durum gecikmeleri tetiklemektedir. Bu gecikmeler de zaten büyüyen ve gelişen Sivil Havacılık Sektörü için büyüme trendinin daha çok artmasına karşın, büyümesini yavaşlatan en önemli etken durumundadır.
Sizlere öncelikle planlamanın teknik anlamından daha sonra havalimanı master planlamasından bahsetmek istiyoruz.
Planlama, geleceğin nasıl olacağı ve ne şekil alacağı ile ilgili tahminlere dayanır diyebiliriz.
Geleceği tahmin edebilmemiz için de geçmişi ve bugünü çok iyi bilmemiz zorunludur. Bu konularda edinilecek bilgilerle yapılacak geleceğe ait tahminler daha da açıklık kazanır.
Operasyonel, taktik ve stratejik planlama olmak üzere toplam 3 adet planlama türü vardır.Operasyonel planlama, işletmede günlük işlerde kullanılan tek kullanımlık planlardır ve alt kademe yöneticileri ilgilendiren bir planlama türüdür.
Taktik planlama, işletmede stratejik planları destekleyen orta kademe yöneticileri ilgilendiren planlama türüdür.
Stratejik planlama ise geleceği ilgilendiren uzun süreli planlardır ve üst kademe yöneticileri ilgilendiren bir planlama türüdür.
Havaalanlarında planlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer alan stratejik planların en önemlisi Havaalanı Master Planıdır. Havaalanı master planı havaalanlarında yapılan en uzun süreli plandır. Daha havaalanının kuruluş aşamasında yapılan master plan gelecek 30-50 yılı kapsayacak şekilde büyük bir titizlikle hazırlanmaktadır. Master plan diğer bir deyişle ana plan, havaalanlarının büyüme ve gelişmesi için olası tüm ihtiyaçlara cevap verecek nitelikte olmalıdır.
Bu planlarla “hava ve kara tarafındaki tüm sistem ve donanımlar, tahmin teknikleri, ekonometri modeline dayalı olarak yolcu ve uçuş trafik tahminleri, hava ve kara tarafındaki kapasite açısından kritik tesisleri olan pist, apron, otopark ve erişim hattı kapasiteleri, mevcut kapasitelerin trafik tahminlerine göre hesaplanan olası kapasitelerle karşılaştırılması ile yıllara
göre gerekli ek kapasitelerin belirlenmesi” hükme bağlanmıştır.
Havaalanı master planlaması gelecek beklentileri ve yerel kısıtlar ışığında havaalanının gelişmesine ve genişlemesine yön veren, mühendislik ve teknik tasarımlar gerektiren, işletme ve yönetim tekniklerini içeren, politik ve siyasi kararlara gerek duyan çok disiplinli, karmaşık bir süreçtir. Havaalanları master planlaması yeni bir kavram olduğu için eskiden yapılmış havalimanlarında bu planlama türüne rastlamamız pek mümkün değil. Havaalanı master
planları ile sürdürülebilir havaalanları da ortaya çıkmıştır.
Sürdürülebilir Havaalanları
Sürdürülebilirlik, doğal kaynakların akılcı ve dengeli bir şekilde kullanılmasıyla gelecek nesillere de yaşama imkânı sağlayacak şekilde mevcut ihtiyaçları karşılama prensibidir.
Havalimanları bulundukları çevreye zarar verebilecek niteliktedir ve bunu önüne geçmek için çeşitli politikalar uygulamaktadırlar. Havalimanlarının çevreye karşı 2 önemli sınıfa karşı sorumluluğu vardır. Bunlardan birincisi, bulunduğu doğal çevre. İkincisi ise havalimanı çevresinde yaşayan insanlar.
Projeler ve işletmeler açısından sürdürülebilirlik ya da sürdürülebilir etkileri olan uygulamalar kavramı sadece bir bölge için değil tüm dünyanın üzerinde düşünmesi gereken önemli bir konudur.
Havalimanlarının birbiri ile hava köprüsü ile bağlanması, küresel olarak çevresel etkileri de arttırmış ve çevresel sorunların yanında işletimsel, sosyal ve ekonomik olarak kendi ayakları üzerinde durabilen, yaşanılan çevreye zarar vermeyen varlıkları tanımlar hale gelmiştir.
Havalimanları etrafında yaşayan insanlar düşünüldüğünde ise, havalimanlarının bulunduğu kampüslerin yöneticilerinin aldıkları kararlar ile çevre, ekonomik ömür, sosyal alanlarda etkilerinin olduğu görülür.
Havalimanlarında sürdürülebilirlik, havacılık sektörünün çevresel, ekonomik ve sosyal etkilerini en aza indirmeyi ve uzun vadeli sürdürülebilirlik hedeflerini desteklemeyi içerir.
Havalimanları, çevresel etkileri en aza indirecek şekilde tasarlanmalıdır. Doğal habitatları korumak, çevre dostu malzemeler kullanmak, yerel ekosistemlere zarar vermemek için önlemler almak gibi çevresel planlama ilkeleri göz önünde bulundurulmalıdır.
Havalimanı master planlamaları ile havacılık sektörü daha çevreci daha insancıl bir şekilde planlanıyor ve insanlığa hizmet veriyor.
“Havaalanları Master Planlaması ve Sürdürülebilir Havaalanları” konulu yazımız buraya kadardı yeni yazılarda görüşmek dileğiyle hoşçakalın.
Bunu da okumalısın: Hava sahalarının sınıflandırılması
KAYNAKÇA
1- İNAN T.T., HAVALİMANLARINDAKİ MASTER PLANLAMA VE ŞEHİR-KARGO HAVALİMANI KAVRAMLARININ İNCELENMESİ, KESİT AKADMEİ DERGİSİ, YIL:3, SAYI:10, ARALIK 2017, s.435-445
2- Gerede E., Kitap, Havalimanı Yönetimi, AÖF 3- AKBULUT M., PLANLAMA NEDİR?, TÜRK . KÜTÜPHANECİLER DERNEĞİ
BÜLTENİ, XXV. Cilt, 2’inci Sayı 1976
4- DALKIRAN A., HAVALİMANI YÖNETİMİ ve SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK, SÜRDÜRÜLEBİLİR HAVACILIK ARAŞTIRMA DERGİSİ, CİL3, SAYI2, 2018