Herkese yeni bir günden ve yeni bir yazıdan merhaba. Bugünkü yazımızı “Hava Sahalarının Sınıflandırılması” ile ilgili olacak. Hepimiz seyrüseferlerin emniyetli ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesi için daha önceki yazılarımızda da bahsettiğimiz hava trafik kontrolünün etkisini biliyoruz. Çeşitli prosedürler ve ayrımlar karışık gibi görünsede aslında karışıklığın önüne geçmek için tasarlanmıştır.
Bu karışıklığın önüne geçmek havadaki emniyeti sağlamak için hava sahaları sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmanın nasıl olduğundan ve kaça ayrıldığından sizlere bahsetmek istiyoruz.
Hava Sahaları ICAO, uçaklara sağlanan hizmetlere ve uçuş gerekliliklerine göre hava sahalarını 7 sınıfa ayırmıştır.
A, B, C, D, E, F ve G olmak üzere toplam 7 sınıf vardır. ICAO tarafından yayınlanan “Uçuş ve Hava Seyrüsefer Hizmetleri” (Annex 11) belgesinde ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.
A Sınıfı Hava Sahası (Class A Airspace):
- Uçuş seviyesi olarak 18.000 feet (FL180) ve üzerinde başlar.
- Yüksek irtifalı uluslararası hava trafiği için kullanılır.
- İzinli hava araçları sadece IFR (Aletli Uçuş Kuralları) ile uçabilir.
B Sınıfı Hava Sahası (Class B Airspace):
- Kontrol edilen hava sahasıdır.
- Belirli havaalanlarının yakınında yer alır ve genellikle yoğun hava trafiği olan
bölgeleri kapsar. - IFR ve VFR (Görsel Uçuş Kuralları) uçuşlarına izin verilir, ancak ATC (Hava Trafik
Kontrol) izni gereklidir.
C Sınıfı Hava Sahası (Class C Airspace):
- Kontrol edilen hava sahasıdır.
- Bölgesel havaalanlarının yakınında yer alır ve orta düzeyde hava trafiği olan bölgeleri kapsar.
- IFR ve VFR uçuşlarına izin verilir, ATC izni gereklidir.
D Sınıfı Hava Sahası (Class D Airspace):
- Kontrol edilen hava sahasıdır.
- Genellikle küçük havaalanlarının yakınında yer alır ve daha düşük seviyede hava trafiği olan bölgeleri kapsar.
- IFR ve VFR uçuşlarına izin verilir, ATC izni gereklidir.
E Sınıfı Hava Sahası (Class E Airspace):
- Kontrollü hava sahasıdır, ancak ATC izni gerektirmez.
- Genellikle belirli yükseklik seviyelerinde belirli bölgeleri kapsar.
- FR ve VFR uçuşlarına izin verilir.
F Sınıfı Hava Sahası (Class F Airspace):
- Kontrollü olmayan hava sahasıdır.
- Özel kullanıma ayrılmış, belirli amaçlar için kullanılan bölgeleri kapsar.
- IFR ve VFR uçuşlarına izin verilir, ancak yerel düzenlemelere tabidir.
G Sınıfı Hava Sahası (Class G Airspace):
- Kontrollü olmayan hava sahasıdır.
- Genellikle havaalanları veya diğer hava sahası sınıflarının dışında kalan açık bölgeleri kapsar.
- IFR ve VFR uçuşlarına izin verilir, ancak bazı kısıtlamalar uygulanabilir.
FIR ( Flight Information Rules)
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün tanımına göre “FIR”: “İçinde uçuş bilgi hizmeti ve ikazhizmeti verilen hudutları belirlenmiş bir hava sahasıdır.”
Kara parçasından 12 km dışarısına kadar o kara parçası olan ülkenin hava sahası olarak
kabul edilir ve politik olarak angajman kuralları bu sınırları kapsar.
FIR,
- Kontrollü Hava Sahası
- Kontrolsüz Hava Sahası
- Özel Kullanımlı Hava Sahası
Olarak 3’e ayrılır.
Kontrollü Hava Sahası
A,B,C,D ve E hava sahalarını içeren bir hava sahasıdır.
- Kontrol Sahası
- Kontrol Bölgesi
- Hava Yolu
Olarak 3’e ayrılır.
1- Kontrol Sahası
Havaalanı yakınında bulunan ve hava trafik kontrolünün sağlandığı bir hava sahasıdır.
Kontrol sahası, havaalanının çevresindeki belirli bir alanı kapsar ve genellikle bir silindir veya koni şeklinde tanımlanır.
Kontrol sahasında, hava trafik kontrol birimi (ATC) hava araçlarının hareketlerini düzenler, iniş ve kalkışları kontrol eder ve hava trafik güvenliğini sağlar.
2- Kontrol Bölgesi
Daha geniş bir alanı kapsayan bir hava sahasıdır. Kontrol bölgesi, havaalanı yakınındaki kontrol sahasının ötesine uzanır ve genellikle belirli bir irtifaya kadar olan bir alanı içerir. Kontrol bölgesi içerisinde hava trafik kontrolü sağlanır ve hava araçlarının düzenli bir şekilde seyretmeleri ve farklı seviyelerde uçmaları sağlanır.
3- Hava Yolu
Hava trafiğinde farklı yönlerde ve seviyelerde seyreden hava araçlarının güvenli bir şekilde birbirlerinden ayrılmasını sağlayan bir sistemdir. Hava yolu ayrımı, hava yolları boyunca belirli bir yatay ve dikey mesafe tutularak gerçekleştirilir.
Bu mesafeler, hava araçlarının çarpışma riskini en aza indirir ve güvenli uçuş koşullarını sağlar.
Kontrolsüz Hava Sahası
F ve G sınıfı hava sahalarını içerir. Bu hava sahası içeresinde hava trafik kontrol hizmeti sağlanmaz. Pilotlar uçuş emniyetinden kendileri sorumludur.
Kontrolsüz hava sahasında uçan pilotlara sadece uçuş bilgi hizmeti, hava trafik tavsiye hizmeti ve ikaz hizmeti verilir. Türk Hava Sahası içinde uçan veya transit geçen bütün yabancı uçaklar her an kontrollü hava sahası içinde bulunmalıdırlar.
Özel Kullanımlı Hava Sahası
Pilotlar uçuşlarını planlarken ve uçuş sırasında bu sahalara özellikle dikkat etmelidirler.
Üç özel kullanımlı hava sahası vardır:
- Tehlikeli Saha
- Tahditli Saha
- Yasak Saha
Tehlikeli Saha
Tehlikeli sahalar (Danger Area), havacılık güvenliği veya diğer nedenlerle geçici veya
sürekli olarak tehlikeli kabul edilen alanlardır.
Tahditli Saha
Belirli hava sahalarında geçici veya sürekli olarak uçuşları sınırlayan alanlardır.
Yasak Saha
Genellikle güvenlik veya ulusal savunma nedenleriyle uçuşların tamamen yasaklandığı
alanlardır. Yasak sahalar, hassas bölgeler, askeri tesisler, devlet binaları veya diğer kritik
alanları içerebilir.
Yazımızın sonuna geldi yeni yazılarda ve yeni günlerde görüşmek dileğiyle, hoşçakalın.
Buna da göz atın: Havacılıkta risk yönetimi
Youtube kanalımız: https://www.youtube.com/@CanerAcarbay
KAYNAKÇA
1- U.Suat, kitap, HAVA TRAFİK KONTROL HİZMETLERİ