Herkese merhaba! bugün konumuz Havaalanlarının Temel İşlevleri olacak. Bildiğimiz gibi havaalanları uçakların iniş-kalkış yaptığı, park pozisyonunda durduğu, çeşitli ekonomik faaliyetlerin gerçekleştiği ve birçok kültürün buluştuğu bir noktadır. Bunlar bir havaalanının en temel özellikleridir ve bu özellikler ile bir havaalanının kayıtlı olduğu ülkeye çeşitli ekonomik-sosyal katkıları vardır. Hadi o halde Havaalanlarının Temel İşlevleri yazımıza geçelim!
Bir Pist Olarak Havaalanı
Günde binlerce uçak havaalanlarının pistlerine iniş-kalkış yapmaktadır. Bu sayede hava yolu operasyonları kesintisiz sürmektedir. Aslında bir havaalanını, havaalanı yapan yegâne şey pistlerdir ve çeşitli teknik özellikleri vardır. Yine çeşitli ayrımları mevcuttur.
Aletli pist: Uçağın aletli yaklaşma usulleri kullanılarak işletilmesi için öngörülen aşağıdaki pist türlerinden biri:
a) Hassas olmayan yaklaşma pisti. Direkt bir yaklaşma için yeterli olan, en azından istikamet bilgisi sağlayan görsel yardımcıların ve bir görsel olmayan yardımcının hizmet verdiği aletli pist.
b) Hassas yaklaşma pisti; kategori I. Karar yüksekliğinin en az 60 m (200 ft) olduğu ve görüş mesafesinin en az 800 m veya pist görüş mesafesinin en az 550 m olduğu operasyonlar için öngörülen, ILS ve/ veya MLS ve görsel yardımcıların hizmet verdiği aletli pist.
c) Hassas yaklaşma pisti, kategori II. Karar yüksekliğinin 60 m (200 ft)’den az olduğu, fakat 30 m (100 ft)’ten az olmadığı ve pist görüş mesafesinin en az 350 m olduğu operasyonlar için öngörülen, ILS ve/veya MLS ve görsel yardımcıların hizmet verdiği aletli pist.
d) Hassas yaklaşma pisti, kategori III. Pist yüzeyine ve pist yüzeyi boyunca ILS ve/veya MLS’nin hizmet verdiği ve:
A — karar yüksekliğinin 30 m (100 ft)’ten az olduğu veya hiçbir karar yüksekliğinin bulunmadığı ve pist görüş mesafesinin en az 200 m olduğu operasyonlar için öngörülen,
B — karar yüksekliğinin 15 m (50 ft)’ten az olduğu veya hiçbir karar yüksekliğinin bulunmadığı ve pist görüş mesafesinin 200 m’den az olduğu, fakat 50 m’den az olmadığı operasyonlar için öngörülendir.
Aletsiz pist: Görerek yaklaşma usulleri kullanılarak gerçekleştirilen uçak operasyonları için öngörülen pist.
Ana pist(ler): Şartlar müsait olduğunda diğerlerine nazaran kullanılması tercih edilen pist(ler).
Pist: Uçakların inişi ve kalkışı için hazırlanmış bir kara havaalanı üzerinde belirlenmiş bir dikdörtgen alan.
Pist sonu emniyet alanı (RESA). Esasen piste erken temas eden veya pistte duramayan bir uçağın hasar riskini azaltmak üzere tasarlanmış, pist merkez hattı uzantısına simetrik ve şeridin sonuna bitişik bir saha.
Pist şeridi: Mevcut olması halinde, pist ve durma sahası dahil olmak üzere:
a) pist dışına çıkan uçaklarda hasar riskini azaltmak ve
b) kalkış ve iniş operasyonları sırasında uçakların üzerinden uçan uçakları korumak amacıyla tanımlanmış alan.
Uçaklar İçin Bir Park Yeri
Terminal binasının penceresinden bakıldığında, yolcu hava yolunun uçak park yeri olarak bilinen yere (apron) park edilmiş uçağı görecektir. Apron ise terminal binasını çevreleyen yüzey alanıdır.
Terminalde, her biri uçağın terminale bağlanmasına izin veren, genellikle körük aracılığıyla yolcu biniş ve uçağı boşaltma için kullanılan birkaç kapı vardır.
Kalkış için hazırlama (turn-around), uçağın kapıysa varması, uçağın boşaltılması, servis yapılması, yeni yolcuların biniş yapması ve sonra uçağın, pist üzerinde ilerlemek için kapı alanından ayrılması anlamına gelir. Hava yolları ve havaalanları, operasyonların etkililiğini en kısa sürede, en üst düzeye çıkarmak amacıyla uçağı hazırlamak için iş birliği halindedir. Uçağı geri dönüş için hazırlama boyunca, yolcular uçağı boşaltırken, diğerleri uçağa giriş yapar, bu arada çeşitli hizmetler uçakta gerçekleştirilir. Bunlar genellikle bagaj boşaltma ve yükleme, yakıt doldurma, WC servisi, yemek servisi, kabin temizliği, hat bakımı ve buz çözme/buzlama önleyici (anti-icing) faaliyetleri içermektedir.
Terminal binalarının ve apronların tasarımı için kullanılan çeşitli düzenlemeler bulunmaktadır ve her düzen aydınlatma, işaretleme ve tabelalarla ilgili farklı ihtiyaçlara sahiptir. Yolcu terminali için tasarlanmış apronlar, genel havacılık veya kargo için kullanılanlardan farklı bir şekilde yapılandırılmıştır. Terminalleri ve apronları tasarlarken, şunları sağlamak için özen gösterilmektedir:
- Terminal tasarımı, yolcuların kapılara ulaşmak için uzun mesafeler boyunca yürümek zorunda kalmasına sebep olmamalı;
- Uçak, terminal binasının güvenli bir şekilde yakın manevra yapabilir olmalı ( yani kanat ucu açıklıkları dikkate alınmalı);
- Güvenlik sağlanmalı;
- Yer hizmetleri servis araçları ( kamyonlar, bagaj arabaları vb.) ayrı servis yolları ile uçağın çevresinde güvenle hareket edebilmeli
- Tüm alan gece operasyonları için etkili bir şekilde aydınlatılmalı
- Yüzey dayanıklı malzemeden yapılmalı ve suyun boşalmasını sağlamak için hafif bir eğime sahip olmalı.
Sosyal Anlamda Havaalanları
Her aktivitede olduğu gibi havaalanlarının da bazı olumlu ve olumsuz sosyal-ekonomik etkileri bulunmaktadır. Havaalanlarının ulusal ekonomiye, etkisi yıllarca sürebilecek faydası bulunduğu bilinmektedir. Havaalanı şebekeleri, ulusal ve bölgesel yani dünyadaki temel merkezleri birbirine bağlamakta, bulunduğu bölgeye sosyal ve ekonomik katkı sağlamaktadır. Havaalanlarının en önemli etkileri ticaret, turizm ve yatırımlar olarak ifade edilebilir. Bu etkiler ise şu şekilde özetlenebilir:
- Turizm sektörünün gelişmesine katkıda bulunması
- Gelecekteki ekonomik gelişme stratejilerinin gelişmesine katkıda bulunması
- Ülke ve ülke dışına kolayca ulaşımın sağlanması
- İş olanakları sağlaması
- Seyahat olanaklarını artırması
- Nüfus artışı ve nüfus hareketliliği
- Hizmetlere olan talebin artması
- Ekonomik faaliyetlerde ve iş olanaklarında farklılaşma/değişme.
Bunun yanında havaalanlarının diğer etkileri şu şekilde belirtilebilir: hangar terminallerin genişleyerek kullanımın kolaylaşması, yeni ulaşım yollarının oluşması, havaalanının kullanımı için arazi kamulaştırılması, yeni veya yeniden düzenlenen güzergâhlar, park yeri yapımları ve mevcutların geliştirilmesi, araba kiralamada artış, uçak sayısında artış, inşaatlarda artış havaalanı endüstrisinin başlı başına refahı arttırdığının ve iş olanakları sağladığının belirtilmesi gerekir.
Ekonominin merkezi
Bir havaalanı bir alışveriş merkezinin sunduğu tüm imkanları sunabilir. Örneğin acıktığımızda pahalı olmasına rağmen yemek yiyebileceğimiz alanlar, kıyafet alışverişi yapabileceğimiz mağazalar hatta aksesuar mağazalarını bile bulabilirsiniz.
Havaalanlarının ekonomik etkilerini 4 grupta sıralayabiliriz
- Doğrudan
- Dolaylı
- İkincil
- Katalitik
Doğrudan katkısı: Havaalanının işletilmesi yoluyla tamamen/büyük ölçüdeki iş olanakları ve gelir. Örneğin, havaalanının işletilmesi yoluyla tamamen/büyük ölçüdeki iş olanakları ve gelir.
Dolaylı katkısı: Doğrudan aktivitelere hizmet ve mal sağlama yoluyla ortaya çıkan iş olanakları ve gelir. Örneğin, reklamlar, temizlik, yiyecek, yapılar.
İkincil katkısı: Doğrudan veya dolaylı etkinliklere yapılan harcamalar yoluyla ortaya çıkan iş olanakları ve gelir. Örneğin, restoranlar, eğlenme yerleri.
Katalitik katkısı: Havaalanı ile ilgili etkinlikler sonucu ekonomik aktivitelerin artması yoluyla ortaya çıkan iş olanakları ve gelir. Örneğin, yatırımcılar, ihracat firmaları, turistik ve hediyelik eşya.
Havalimanlarının önemi gelecekte daha çok artacaktır ve birçok ülkede daha fazla havaalanı yapılacak olması ile modern havacılık, kalite ve diğer alanlarda kullandığımız terim olan “Kaizen” anlayışı ile gelişimini sürdürecektir.
Havaalanlarının Temel İşlevleri yazımızın sonuna geldik. Havaalanlarının Temel İşlevleri hakkındaki görüşlerinizi bekliyorum. Görüşmek üzere.
KAYNAK
- Feryal Turan, Sevil K. Turan, Havaalanlarının Sosyal Etkileri: Sabiha Gökçen Havaalanı Örneği, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Ankara.
- shgm.gov.tr
- Book, Suzanne K.KEARNS, Fundamentals of International Aviation.
