Herkese yeni bir yazıdan merhaba! Bu yazımızda Rötarlar hakkında konuşacağız.
Zamanı parayla satın alamayız diye hepimizin bildiği bir söz vardır fakat insanlar günümüzde zamanı satın alabiliyor. Biz insanlar için hız ve kalite çok önemlidir. Aynı zamanda klasik bir de örnek vardır: İnsanlar zaman için milyonlarca para ödeyebiliyor. Hızlı bir otomobil veya hızlı bir yolculuk için özel bir jet gibi.
Belki de bir uçak ile hayatımızın yolculuğuna çıkacağız ve bu yolculuk için sabırsızlıkla bekliyoruzdur. Yolculuk öncesinde olumsuz bir e-mail veya bir telefon mesajı alabiliriz bu mesajın konusu da uçağımızın yaptığı rötar olacaktır. Peki nedir bu bir yolcu olarak, hava yolu şirketi olarak ve hava yolu şirketinin çalışanı olarak pek de hoşumuza gitmeyecek olan rötar?
Rötarlar, bir hava aracının bir veya birçok sebepten kaynaklı uçağın uçuş planlamasından 15 dakika ve daha fazla olması durumudur. Rötarın gerçekleşmesi için birçok neden vardır. Bunlar:
- Hava şartları
- Kuşlar
- Hava yolu işletmesinden kaynaklı durumlar
- Havaalanı kaynaklı durumlar
- Çeşitli politik olaylar
- Yolcudan kaynaklı durumlar
Hava Şartları
Bir uçak seyir esnasında mevsimsel olayların yaşanmadığı troposfer katında uçmaktadır fakat kalkış ve iniş sırasında uçak, çeşitli meteorolojik olaylarla karşı karşıya gelebilir. Örneğin kış ayında olmamız sebebiyle geçtiğimiz ay kar yağışının da etkisiyle binlerce uçuş iptal edildi veya rötara uğradı.
Kuşlar
Bir uçağın başına gelebilecek en kötü ve sık olaylardan birisi de motorların çekim güçlerinden kaynaklı motorlara kuş kaçmasıdır bunun sonucu olarak da uçak en yakın havalimanına divert eder ya da kalkış yaptığı havalimanına geri döner. Havalimanında çalışan birimlerin gözlemleri sonucunda bir kuş sürüsü havalimanı etrafında bulunuyorsa bunu yetkililere bildirir ve uçuş rötara uğrar.
Hava Yolu İşletmesinden Kaynaklı Durumlar
Hava yolu işletmesinde yaşanabilecek olumsuz olaylar uçuşun rötara uğramasına sebep olabilir. 2022 Eylül ayında Almanya’nın geleneksel hava yolu şirketi olan Lufthansa’nın pilotları grev yaptılar ve uçuşlar rötara uğradı.
Havaalanı Kaynaklı Durumlar
Yer hizmetlerinde yaşanan teknik sorunlar da uçuşların rötara uğramasına sebep olabilir. Örneğin uçuş yoğunluğundan kaynaklı kalkış ve inişte yaşanan gecikme aynı zamanda yine yoğunluktan kaynaklı yaşanan ekipman eksikliği.
Çeşitli Politik Olaylar
Dünya siyasetinden öncelikli olarak ilk etkilenen sektörün havacılık olduğunu hepimiz biliyoruz. Örnek vermek gerekirse Rusya ve Ukrayna’nın arasında olan savaş havacılık sektörünü birçok noktada etkilemiştir ve binlerce uçuş iptal ve rötara uğramıştır.
Yolcudan Kaynaklı Durumlar
Uçuş öncesinde ve sırasında saldırgan bir yolcu veya rahatsızlanan bir yolcudan kaynaklı uçuşta rötar yaşanabilir.
Tüm bu gecikmeler bir tekdüze hale getirilerek IATA tarafından 99 adet gecikme kodu yayınlanmıştır. Temel olarak 0’dan 9’a kadar sıralanan bu kodlar kendi içerisinde ayrılıyor.
IATA’nın Rötar Kodları
- 0 ile başlayan gecikme kodları (Dahili- Hava yolu amaçları)
- 1 ile başlayan gecikme kodları (Yolcu-bagaj)
- 2 ile başlayan gecikme kodları (Kargo-Posta)
- 3 ile başlayan gecikme kodları (Handling)
- 4 ile başlayan gecikme kodları (Teknik)
- 5 ile başlayan gecikme kodları (Hasar/Arıza)
- 6 ile başlayan gecikme kodları (Operasyon/Mürettebat)
- 7 ile başlayan gecikme kodları (Hava durumu)
- 8 ile başlayan gecikme kodları (Hava Trafik Kontrol)
- 9 ile başlayan gecikme kodları (Çeşitli)
Daha ayrıntılı örnek verecek olursak kargo ve postadan kaynaklı gecikme için:
- 21 (CD) Dokümantasyon: Yanlış veya geç belgelenmiş kargo
- 22 (CP) Geç Konumlandırma: Rezerve edilen kargonun havalimanına geç teslimi
- 23 (CC) Geç Kabul: Son teslim tarihinden sonra kargo kabulü
- 24 (CI) Yetersiz Ambalaj: Rezerve edilen kargonun yeniden paketlenmesi veya yeniden etiketlenmesi
- 25 (CO) Fazla satış: Satılabilir yükü aşan ayrılmış yük kapasite
Sadece posta
- 27 (CE) Dokümantasyon/ Paketleme: Eksik veya yanlış belgeler
- 28 (CL) Geç Konumlandırma: Postanın havaalanına / uçağa geç teslimi
- 29 (CA) Geç Kabul: Son teslim tarihinden sonra posta kabulü
Rötarlar yazımızın sonuna geldik. Görüşmek üzere.
KAYNAK
1- Kitap, Dr.Öğr. Üyesi Gülaçtı Şen Yolcu Hizmetleri Yönetimi Havalimanı Stratejik Operasyonları
2- IATA Delay Codes