Herkese yeni bir yazıdan merhaba! Kuşların Seçimi: Şirketlere Uçak Seçme hakkında konuşacağız, hadi geçelim!
Hava yolu şirketlerinin faaliyetlerini sürdürebilmesi için kullandıkları hava araçları ile bir noktadan bir noktaya kâr amacıyla uçurması gerekmektedir. Bir hava yolu şirketi kullanacağı uçakları uzun araştırmalar ve çeşitli istatistiksel veriler ile belirliyor. Birçok çeşit uçak var ve şirket bu uçaklardan birini veya birkaçını seçmek istiyor bunu nasıl yapıyor gelin birlikte bakalım.
Öncelikle filo planlamanın tanımı ile başlayalım. Filo planlama nedir?
Filo Planlama: Bir havayolu işletmesinin uçak filosu, belirli zamanlarda verilmiş uçak alım kararlarıyla satın alınmış ve filoya katılmış tek tip ya da çeşitli tiplerdeki uçakların toplamından oluşur. Bu planlama ise belirli bir zaman dilimi içinde (5, 10, 15 yıl gibi) filo yapısında gerçekleşecek değişimlerin havayolu işletmesi tarafından işletme stratejileri kapsamında biçimsel hale getirilmesi olarak tanımlanabilir. Hangi tip uçağın ne zaman, hangi finansal kaynaklarla ve ödeme planıyla elde edileceği, hangi uçakların hangi yöntemle ne zaman filodan çıkartılacağı gibi sorulara cevap verme süreci ise filo planlaması olarak tanımlanabilir.
Filo Planlamasının Amaçları
- Filo planlamasının öncelikli amacı ihtiyaç duyulan uçak tipinin kapasitesini, menzilini, uçuş ağına uygunluğunu ve ekonomikliğini belirlemektir.
- Filo planlamasının diğer bir amacı filo gelişim problemleri ve fırsatlarını önceden görebilmek ve hat bazında uçak tiplerinin tahsisini önceden hazırlamaktır.
- Filo planlamasının temel amacı havayolu işletmesine sürdürülebilir ve güvenilir bir gelecek hazırlamaktır.
- Yapının stratejiyi takip etmesi gerektiğine inanan stratejik yönetim yaklaşımında filo planlaması havayolu işletmesinin strateji formülasyonuna uygun olmalıdır.
- Başarılı bir filo planlaması; rekabetçi üstünlük kazanmayı, bu üstünlüğü uzun vadede sürdürebilmeyi, pazar payını ve kârlılığı artırmaya dönük stratejik amaçlara ulaşmayı destekler.
- Filo planlaması sürecinde ortaya çıkan kararlar bütünü olarak tanımlanabilecek filo planı, sektördeki önemli değişikliklere bile mümkün olduğunca kolay ve kısa bir süre içinde uyum sağlamayabilme esnekliğini yaratmalıdır.
- Filo planlaması aynı zamanda bu sürecin kendisinden kaynaklanacak stratejik riskleri öngörmeyi amaçlar.
- Filo planlaması havayolu işletmesinin uzun dönemli filo gelişimi için ortam yaratmayı amaçlar.
- Havayolu işletmesi, filo planlaması kapsamında ihtiyaç duyacağı kaynakları uçak alımlarının ödeme zamanlarına göre planlayabilmek amacıyla filo planlaması yapmalıdır.
- Havayolu işletmesinin bütününe maddi kaynakların tahsisinde güvenilir bilgi sağlanabilmesi için filo planlama yapılmalıdır
Bir şirkete uçak seçerken çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılabilir. Örneğin bir şirket 2 veya daha fazla uçak tipi arasında seçim yapmakta zorlanabilir ve seçimini bir ÇKKV yöntemi ile karar aşamasını kolaylaştırabilir. Bu çok kriterli karar verme yöntemlerinden bazıları:
- AHP
- TOPSIS
- ELECTRE gibi birçok ÇKKV yöntemleri mevcuttur.
Örneğin AHP yöntemi ile bir şirkete uçak seçmek istersek eğer 6 adet aşama sonucunda kaç adet alternatif uçak tipi mevcut ise bunları en iyiden en kötüye doğru sıralar ve karar verici -buna bir hava yolu şirketinin üst düzey yöneticileri de diyebiliriz- bu sıralama sonunda şirkete alınacak uçak tipini seçebilir.
Elbette bu aşamaları tek tek açıklamayacağım konumuz dışı olur bu aşamalar için gereken 2 şey vardır;
1- Alternatif uçak tipleri
2- Kriterler
Alternatif uçak tipleri şu şekilde olabilir: B-737 – A320 olmak üzere 2 adet alternatifimiz olabilir tabi ki daha fazla da olabilir.
Kriterler için karar verici hangi kriterleri isterse onları ekleyebilir biz örnek olarak bir karar vericinin gözünden kriterlere şöyle örnek verebiliriz: Uçağın menzili, Koltuk kapasitesi, güvenilirliği ve CO2 emisyonu diyebiliriz.
Tüm bunlar sonucunda şirketimize alacağımız farklı tiplerde uçaklara karar verebilir ve gökyüzünde özgürce dolaşabiliriz.
Kuşların Seçimi: Şirketlere Uçak Seçme yazımın sonuna geldik. Görüşmek üzere.
KAYNAK
1- kitap, Prof.Dr. Ender GEREDE, Doç.Dr. Ahmet Emre DEMİRCİ, Havayolu Yönetimi