Selam sevgili havacılık okurları bugün yeni yıldaki ilk yazımı paylaşıyorum. Bu yazımda Uçakların Beyni yani “Uçak Yönetim Sistemleri” (Flight Management System). Peki nedir bu sistem gelin birlikte inceleyelim.
Uçak Yönetim Sistemleri Nedir? (FMS)
Uçuş planı, seyrüsefer, performans yönetimi, uçuş rehberliği ve uçuş işlemlerini izlemek için pilotların uçağı güvenle bir yerden bir yere gitmesini sağlayan sistem. Kısaca gökyüzünde uçakların doğru rotada uçmasına ve pilotlara yardımcı olan teknik bir beyin denilebilir.
Bu işlemleri yerine getirmek için, FMS seyrüsefer radyolarını otomatik olarak ayarlar ve rotayı seyrüsefere yardımcı yer istasyonlarının sinyallerine ayarlama zorunluluğu ortadan kalmış olur. Bu yüzden seyrüsefer işlevleri zorlanmadan yerine getirilebilir. Sistem aynı zamanda; SID (Standart Instrument Departure = Standart Aletli Ayrılış), STAR (Standart Terninal Arrival Route = Standart Terminal Varış Rotası), holding patern (beklemeler sırasında uçağın izleyeceği yol) ve dönüş prosedürleri içeren tanımlanmış prosedürler ile birlikte yolda giderken ve terminal alanında rehberlik sağlar. Aynı zamanda tanımlanmış olan irtifa ve hıza bağlı kalarak dikey uçuş yolu ile ilgili hesaplamaları yapar. Ayrıca FMS, uçuş planı boyunca ve uçuşun varış noktasına olan tahmini varış zamanını ve harcanan yakıtı hesaplar.
Uçak Yönetim Sistemleri (FMS) Ne Zaman İcat Edildi?
Kimsenin evinde ya da ofisinde bilgisayar olmadığı bir dönemde tasarlanmış ve uçaklara entegre edilmiş.1978 yılında Honeywell tarafından ilk uçuş yönetim sistemi (FMS) hizmete girmiş ve ilk FMS, sürecin başlamasından 1982 yıl sonra,1984 yılında devreye alındı.
Boeing 767, modern FMS’ye sahip ilk uçaktı, ancak daha önceki navigasyon bilgisayarları vardı. Şimdi, FMS ile aynı sistemler, Cessna 182 kadar küçük olan uçaklarda mevcuttur. Evriminde, bir FMS’nin birçok farklı boyutu, yeteneği ve kontrolü olmuştur.
Şu anda tüm uçak şirketleri, uçaklarına Honeywell uçuş yönetim sistemi kuruyor.
Uçak Yönetim Sistemleri (FMS) İşlevi
FMS’nin birincil işlevi, uçuş planının uçuş sırasında yönetimidir. Uçağın konumunu görmek için çeşitli sensörler (GPS ve INS gibi, genellikle radyo navigasyonu ile korunur) kullanan FMS, uçağa uçuş planı boyunca rehberlik eder. Kokpitten, FMS genellikle küçük bir alçak ekran ve bir klavye veya dokunmatik ekran içeren bir gösterim Görüntüleme Birimi (CDU) aracılığıyla kontrol edilir.
FMS, bir ekran için uçuş planını Elektronik Uçuş Aleti Sistemine (EFIS), Navigasyon Ekranına (ND) veya Çok İşlevli Ekrana (MFD) iletir veya iletir. FMS genellikle Uçuş Yönetim Bilgisayarı (FMC), CDU ve bir çapraz konuşma veri yolundan oluşan ikili bir sistem olarak özetlenir.
Bir FMS’nin ana bileşeni, uçuş yönetim bilgisayarıdır (FMC). EICAS veya ECAM, ADC, otomatik kısma fonksiyonlarını kontrol eden itme yönetim bilgisayarı, EIFIS sembol üreteçleri, otomatik uçuş kontrol sistemi, atalet referans sistemi, çarpışmadan kaçınma sistemleri ve tüm radyo seyrüsefer yardımcıları ile veri yoluyla iletişim kurar.
Uçak Yönetim Sistemleri (FMS) Yapan Şirketler
Uçuş yönetim sistemleri, genellikle aviyonik sistemler konusunda uzman ve iyi programlama becerilerine sahip yazılım mühendisleri tarafından tasarlanır ve geliştirilir.
Bu alanda uzmanlaşmış bazı şirketler;
- Honeywell International
- SelectTech Geospatial
- Rocky Mountain uçak hizmetleri
- Collins Havacılık
- Latitude Teknolojileri Şirketi.
- Siyah Swift Teknolojileri
- Başmelek Sistemleri A.Ş.
- Evrensel Aviyonik Sistemleri A.Ş.
- Genesys Aerosystems
Ve bu sistem sayesi ile pilotların iş yükü azalır, insan kaynaklı hataları en aza düşürür, birden fazla kaynak entegrasyonu ve çapraz referans sağlayarak navigasyon doğruluğunu artıran harika bir beyin.
Uçakların Beyni yazımın sonuna geldim. Bir sonraki yazıma buradan ulaşabilirsiniz. Yeni yazımda görüşmek dileğiyle, Umarım hayallerinize ulaştığınız bir yıl olur!
