Gökyüzüne baktığımızda uçakların havada hareketlerini izler ve hayranlık içerisinde gözden kaybolmasını izleriz. Peki bu uçakların geçtiği, geçeceği yolları oluşturan kimdir? Gelin sizlere Uçuş Harekât Uzmanı mesleğinden ve görevlerinden bahsedelim.
Uçuş Harekât Uzmanı Görevi
Uçuş Harekât Uzmanı (DİSPEÇER);uçuşların öncelikle emniyetle gerçekleştirilmesi için gerekli tüm uçuş planlamalarını yapar ve uçuş boyunca uçuşu takip eder..
Bu Uzmanlar, hava araçlarının mümkün olduğunca hızlı ve emniyetli bir şekilde kalkışa hazırlanmalarını sağlarlar. Herhangi bir hava aracının uçuşa hazırlanması ile ilişkili farklı operasyonların/işlemlerin ve hizmetlerin tümünün, söz konusu uçağın kendisine tahsis edilmiş zamanda kalkış gerçekleştirebilmesine imkân verecek şekilde doğru zamanda ve doğru sırada bir araya getirilmesini sağlarlar.
Uçuşlar günün her saatinde gerçekleştirileceğinden vardiyalı çalışma sistemi gerektirir, bu da sabahın erken saatlerinde, gecenin geç saatlerinde, hafta sonlarında ve resmî tatil günlerinde çalışmanızın beklenebileceği anlamına gelmektedir.
Bir Uçuş Harekat Uzmanı, rüzgar hızını, fırtınaları, uçak performansını ve yüklemesini ve diğer koşulları dikkate alarak uçuş yollarının planlanmasına yardımcı olur . Bazı dispeçerler, uçuş takibi hizmeti sağlar ve koşullar veya yollar değişirse pilotlara tavsiyelerde bulunur. Genellikle hava yolunun operasyon veya kontrol merkezinde çalışırlar.
Zorunlu olarak yılda bir kez kokpitte seyahat ederler.
Uçuş Harekât Uzmanı olmak İçin Başvuru:
- Uçuş harekât uzmanı lisansı için SHY-UHU Yönetmeliği’nin Ek-3’te belirtilen belgeler ve lisans başvuru formu ile Genel Müdürlüğe başvuruda bulunulur. Formun güncel hali Genel Müdürlük resmi internet sayfasında yayımlanır.
- Teorik ve uygulamalı eğitimleri tamamlayarak teorik ve uygulamalı sınavlar ile stajdan başarılı olan adaylar, stajın bitim tarihinden itibaren en geç 9 ay içinde lisans tanzimi için Genel Müdürlüğe başvuruda bulunur. Belirtilen süre içerisinde başvuruda bulunmayan adaylar, lisanslarının tanzim edilebilmesi için tekrar teorik ve uygulamalı sınavlara girerek bu sınavlardan başarılı olmalı ve stajlarını başarı ile tamamlamak zorundadır.
- Genel Müdürlük, SHY-UHU Yönetmeliğinde belirtilen teorik ve uygulamalı eğitimler ile asgari staj deneyimi şartlarını sağlayan kişilere uçuş harekât uzmanı lisansı düzenler.
Uçuş Harekât Uzmanı Olmak İçin Ön Şartlar
- 21 yaşından gün almış olmak.
- En az ön lisans programlarının birinden mezun olmak.
- Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından yapılan veya denkliği belirlenen İngilizce sınavlarının birinden en az 50 veya eş değeri puan almak.
- Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş havacılık tıp merkezlerinde yapılan muayene sonucunda, uçuş harekât uzmanı görevlerini yerine getirmeye engel teşkil edebilecek herhangi bir fiziksel ya da akli hastalığa sahip olmadığını, merkezi sinir sisteminin normal olduğunu, gözlüklü ya da gözlüksüz en az 6/9 görme keskinliğine sahip olduğunu, yeterli işitme kapasitesine sahip olduğunu, kulak, burun ve boğaz fonksiyonlarının normal olduğunu belgeleyen sağlık kaydına sahip olmak.
Ülkemizde profesyonel olarak bu mesleği icra etmelerini sağlayacak Uçuş Harekat Yöneticiliği ön lisans bölümü mevcuttur. Tabi ki şunu unutmamak gerek bu mesleği yapabilmek için bu bölümden mezun olma şartı aranmamaktadır herhangi bir ön lisans bölümünden mezun bir kişi bu mesleği yapmak için olan ön koşullardan birini sağlamış olacaktır.
Uçuş Harekât Uzmanı Olma Şartları ve Eğitimi
Dispeçer olma şartları Lisans Yönetmeliği’nde belirtilmiştir.
Dispeçer adayı, 4 aylık temel eğitimi tamamlandıktan sonra SHGM tarafından yapılan SHD T-44 lisans sınavında başarılı olması halinde lisans almaya hak kazanır. Lisans alabilmek için dispeçer adayının 23 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir.
Temel dispeç eğitimini tamamladıktan sonra sertifikalarını alan Uçuş Harekât Uzmanları bir havacılık şirketinin Uçuş Operasyon Kontrol Ünitesinde çalışarak günlük uçuş operasyonuyla ilgili planlama yapmaya ve uçuş hakkında mesul pilot ile ortaklaşa karar vermeye hak kazanırlar. 4 aylık temel dispeç eğitimini tamamlayan Dispeçer adaylarından aşağıdaki 13 konuya hakim olmaları beklenir;
- Temel ve İleri Meteoroloji
- Haberleşme
- İş Başı Dispeç Eğitimi
- Aletli Yaklaşma Prosedürü
- Havacılık Regülasyonları
- Uçak Sistemleri ve Performans
- Havacılık Haritaları
- Global Seyrüsefer Sistemleri
- Seyrüsefer
- Hava Durumu ve Öngörü Haritaları
- Hava Trafik Kontrolü
- Uçuş Planlama
- Acil Durumlar
