Herkese yeni bir yazıdan merhaba! Bu yazımda Türk Uçağı Nu.D40 Kuşlar hakkında konuşacağız.
1939 senesinde, günümüzde DLR olarak bilinen ve o dönemde Göttingen’de Prof. Ludwig Prandtl tarafından kurulup yönetilen AVA – Aerodynamische Versuchsanstalt adındaki aerodinamik araştırma merkezi bünyesinde Nuri Demirağ Tayyare Atelyesi’ne ait Nu.D. 38 ve Nu.D. 40 modellerinin rüzgâr tüneli testlerinin icra edildiğine dair 292 sayfa belge ve 48 adet teknik çizim bizlere o dönem havacılık sanayi alanındaki Türk-Alman işbirliğine dair önemli bilgiler vermektedir.
18 Ağustos 1939 tarihinde AVA’nın Havacılık Bakanlığı’na yolladığı aylık raporda Nu.D. 40 modelinin tüm rüzgâr tüneli testlerinin tamamlandığı gözükmektedir. 39/11 ibareli Nu.D. 40 modeline ait teknik raporun da 5 Ağustos 1939 tarihinde tamamlandığı görülebilir. Arşivdeki diğer yazışmalara bakıldığına ise Demirağ firması 7 Kasım 1939 tarihli mektupta biçilen fiyatın kendi hesaplarına göre fazla olduğunu belirtmiştir. Yeniden gözden geçirilmesini talep etmiştir. AVA kurumu da 20 Kasım 1939 tarihinde İstanbul’a gönderdiği detaylı yazıda hesabın doğru olduğunu göstermişti. Fakat ne hikmetse bu tarihten sonra iki kurum arasındaki yazışmalar kesilmiştir.
Çift bomlu Nu.D. 40 modelinin dış tasarımına bakıldığında Alman Focke-Wulf firmasına ait olan ve ünlü uçak tasarımcısı Kurt Tank’ın kaleminden çıkmış Fw 189 modeli ile olan benzerliği göze çarpmaktadır.
İki önemli fark, Nu.D. 40’ın orta gövdesinde çekici ve itici olmak üzere çift pervaneli itki sistemi mevcut iken, Fw 189’un itki sistemlerinin kanatlar üzerinde olması ve pilot kabinlerinin farklı dış geometrisidir. Raporun paylaşıldığı firma döner kanatlı konseptler üreten Focke- Achgelis firması olmasına rağmen Henrich Focke’nin bu iki firmanın da başındaki kişi olması bilgilerin Focke-Wulf kurumu tarafından kullanılma ihtimalini doğurmaktadır. Fw 189 modeli ilk 1938 senesinde tanıtılmış olsa da III. Reich Hava Kuvvetleri envanterine 1940’tan sonra girmiştir. Nu.D. 40 raporunun bu firmaya 1941 senesinde verilmesi göz önüne alındığında Fw 189’un ardıl modelini geliştirme çalışmalarında Türk uçağı Nu.D. 40’ın detaylarından faydalanılmış olunması da ihtimal dahilinedir.
Sonuç olarak, Alman Havacılık ve Uzay Merkezi DLR’in Göttingen şehrinde bulunan arşivindeki belgeler bize 1939 senesinde bir Türk firmasının Amerikan Lockheed P-38 ve Alman Focke-Wulf Fw 189 gibi II. Dünya Savaşı döneminde önemli görevler üstlenmiş uçakların muadili bir tasarım kabiliyetinde olduğunu, fakat maddi ve dolaylı olarak diplomatik sorunlar sebebiyle projenin hayata geçirilemediğini göstermektedir. (2018)
Nu.D.40 uçağını üretmek fikri nasıl ortaya çıktı?
Türkiye’de o yıllarda rüzgâr tüneli olmadığından Nu.D.40’ın aerodinamik testleri için yabancı bir tesise başvuruluyor. Çizimler 1938’de Almanya’nın Göttingen şehrindeki bugünkü DLR’nin öncülü olan Aerodinamik Deney Kurumu’na (AVA-Aerodynamische Versuchsanstalt) gönderiliyor. Burada prototipi inşa edilerek rüzgâr tüneli testleri icra ediliyor. Akabinde, Türkiye’ye 110 sayfalık kapsamlı bir teknik rapor iletiliyor. Savaşın başlaması ile beraber iletişimde sorunlar yaşanıyor ve AVA tüm raporları teslim etmiş olmasına rağmen talep ettiği paranın sadece bir bölümünü tahsil edebiliyor. İletişim kopukluğunun devam ettiği sırada, 1940’ta Alman Havacılık Bakanlığı’nın kararı ile Nu.D.40’a ait rapor iki Alman havacılık firmasına iletiliyor.
Bu kurumların Nu.D.40’ın bilgilerini kullanarak neler yaptıklarına dair birtakım bulgulara ulaşmış olsam da ne yazık ki elimizde kesin veriler yok.İşin ilginç yanı, 80 seneyi aşkın süredir Türkiye’de bu uçak hakkında tek bir satır yazı ya da resmî belgeye rastlanmamış olması… Sebebini çok merak ediyorum. Tüm belgeleri okuyup notlar aldıktan sonra aklımdan şu cümle geçmişti: ”Cesaret alınarak, ders çıkarılması gereken bir hikâye…” Nu.D.40’ın tarihçesi, teknik altyapı ve kurumsal arşivin sanayi bağlamındaki önemini gözler önüne seriyor.
Elimdeki belgeleri ülkemiz yararına değerlendirmek için ilk önce TUSAŞ Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Temel Kotil’den randevu rica ettim. Temmuz 2019’da belgeleri ile paylaştıktan sonra Sayın Kotil şu sözleri söyledi: ”Siz bunları anlatırken ne düşündüm biliyor musunuz? Bizim bu uçağı mutlaka yapmamız lazım!”Aralık 2019’da Sayın Kotil’e sunduğum gün TUSAŞ bünyesinde bir toplantı gerçekleştirdik. Elimdeki tüm çizimleri paylaştım. Bir ekip kuruldu ve üç boyutlu dijital model oluşturuldu. Akabinde 1:24 ölçekli maketin yapımına başlandı. Bir sonraki aşama olarak Nu.D.40’ın biri fosil yakıtlı ve diğeri elektrikli olmak üzere 1:5 ve 1:8 ölçekli İnsansız Hava Aracı (İHA) modelleri ile 1:1 ölçekli hakiki versiyonu listede bulunmakta. -Nuri Demirdağ
Türk Uçağı Nu.D40 yazımın sonuna geldik. Diğer yazıma buradan ulaşabilir, Türk Uçağı Nu.D40 ile ilgili görüşlerinizi bana ulaştırabilirsiniz. Görüşmek üzere.