Selam sevgili havacılık okurları! Bugün sizlere uzay aracı olan Uzay Mekikleri hakkında konuşacağız. Fırlatıldığı an canlı olarak nefeslerin tutulan bu uzay aracını haydi gelin birlikte keşfedelim!
Uzay Mekiği Nedir?
Yer ile belirli yörüngede bulunan bir uzay aracı arasında gidip gelmeyi sağlayan uzay araçlarıdır. İlk olarak 1980’de bulunmuştur ve ilk uçuş ise 1981 yılında yapmıştır. Bu araçlar insanlı ve insansız olarak ikiye ayrılırken, Uzay Mekiği insanlı uzay araçları sınıfına girmektedir. Başka bir ifade ile astronotları veya kozmonotları uzaya çıkaran ve tekrar gidip gelebilen ve tekrar aynı amaçla kullanılabilen bir uzay aracıdır.
Uzay Mekiğinin Teknik Özellikleri Neler?
Uzay mekiğindeki temel özellik insanlı olarak kullanılabilmesidir. Kalkışları roketteki gibi olmaktadır. Uzay mekiği, 100.000 kg’lık ağırlığı ile 300 km irtifadaki yörüngesinde saniyede 7700 m hızla hareket etme özelliği olan bir araçtır. Bu aracın Dünya’ya geri dönerken hızından ve yüksekliğinden kaynaklanan büyük enerjisini çok kısa bir süre içinde kaybeder. Uzay mekiğinin inişi uçağa benzemektedir. Bu araçlarda büyük bir sıvı yakıt tankı vardır. Aynı zamanda iki tane de ek olarak katı yakıt tankı vardır; bunlar sıvı yakıt tankının iki tarafında yer alırlar. Roket motorları ile çalışmaktadırlar. Saatte 28.000 km’lik bir hızla Dünya’nın etrafında dönebilirler. Yörüngeye girdikten sonra uzay mekiği bu turunu 90 dakika içinde tamamlamaktadır. Mekiğin içinde uzaya giden astronotlar veya kozmonotlar 45 dakikada bir olmak üzere Güneş’in doğuş ve batışını görebilmektedir.
Uzay Mekikleri 3 Kısımdan Oluşur Bunlar:
1- Katı Yakıt İticiler (Solid Rocket Booster’s (SRB))
Resimdeki iki beyaz roket, katı yakıt iticilerdir. Uzay Mekiğinin ilk kalkış hareketinin büyük bir kuvvetle olması gerekir o yüzden kalkış esnasında kullanılır.45km sonra Uzay Mekiğinden ayrılır ve paraşüt yardımı ile okyanusa inerler.
2- Yakıt Sarnıcı (External Tank ET)
Resimde turuncu Tank Yakıt Sarnıcıdır. Tankın içinde mekiğin 113 km yüksekliğe ulaşmasını sağlamak için 500.000 galon sıvı hidrojen ve oksijen bulunur. Uzay Mekiği atmosferden çıkıncaya kadar ve yörüngeye oturduğu hıza gelinceye kadar kendi yakıtını kullanmaz .Mekikler atmosferden çıkarken bu tanklar mekikten ayrılır. Bu hidrojen tanklar roketler gibi tekrar kullanılmazlar. Planlı bir şekilde düşürülür ve düştüğü yerde parçalanırlar.
3- Yörüngeci (Orbiter)
Uzay Mekiğinin asıl yeri olan yörünge, astronotları, uzaya gönderilen uydu ve diğer paketleri götürüp getiren kısımdır. Ön kısmı astronotların bulunduğu kokpit kısmı, ortasında uzay kargo paketlerinin taşındığı alan ve son kısımda ise yörüngesel manevra sistemi, dikey kuyruk ve ana motorlar yer alır.
Tarihte Önemli Uzay Mekikleri
İlk Uzay Mekiği Columbia (1981-2003)
NASA’nın uzaya gönderdiği ilk uzay mekiği olan ve ilk görevinde sadece 2 tane astronot vardı. İlk uçuşu STS-1 görevinde iki astronota uzay yürüyüşü yaptırmıştır. Bu astronotlar, John W. Young ve Robert L. Ciripen’dir. Uçuş tarihi ise 12 Nisan 1981‘dir. Yaptığı görevler arasında Chandra X-Ray gözlem evini konuşlandırıp, Hubble uzay teleskobunun servis hizmeti veren Spacelab’ın kurulmasın ‘da yer aldı. Son görevi olan STS-107 görevinde, 1 Şubat 2003 tarihinde 7 Astronotun hayatını kaybettiği bir kaza yaşandı. Kazanın sebebi Kalkış esnasında dış tanktan düşen ve kanala çarparak bir delik açan köpük parçasıydı. Columbia felaketinden sonra uzay mekiği programında birçok tasarım değişikliği yapıldı.
Challenger (1983-1986)
NASA’nın Columbia uzay mekiğinden sonra kullanmaya başladığı uzay mekiğidir. Başlarda bir test aracı olarak inşa edilse de sonradan uzay uçuşları için geliştirildi. Challenger ilk uçuşunu 4 Nisan 1983‘de YAPTI. Bu uzay mekiği yaptığı uçuşlarda ilk Amerikalı kadın astronot olan Sally Ride ve ilk siyahi Amerikalı astronot olan Guion Bluford uçuşlarını yaptılar. Challenger Uzay mekiği ile izleme ve veri aktarma uydusu devreye alındı ve Solar Maximum Mission uydusunun onarımı yapıldı. Challenger ,28 Ocak 1986 yılında STS-51L görevi (10. uçuşu) esnasında kalkıştan 73 saniye sonra infilak etmiş ve altı astronot ve bir öğretmenden oluşan mürettebat hayatını kaybetmiştir.
Discovery (1984-2011)
Discovery 39 uçuş gerçekleştirdi. STS-60 ilk defa bir Rus kozmonot Amerikan uzay aracıyla fırlatıldı. (STS-95) John Glenn ‘in 77 yaşındayken STS-95 görevinde uzayda bulunan en yaşlı insan olma unvanını aldı. (STS-26) uzay mekiği Challenger felaketinden sonra uzaya dönüş görevi ve bir uzay mekiği için şimdiye dek en uzun görev olan STS-120 görevi gibi önemli bir çok görevi başarıyla tamamladı.
24 şubat 2011’de yaptığı son uçuşunun ardından görevlerine son verildi. Va’daki Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nin Stephen F. Udvar-Hazy havaalanında sergilenmektedir.
Atlantis (1985-2011)
Atlantis’in 1985 yılında ilk görevini yapmıştır ve gizli ve hatta günümüzde bile hakkında çok az şey bilinen bir askeri görevdi. Diğer görevlerinden bazıları: (STS-122) Avrupa uzay ajansının yapmış olduğu Columbus bilim laboratuvarını istasyona göndermekti, Magellan uzay aracını Venüs’e fırlatmak, Galileo probunu Jüpiter’e doğru fırlatma görevlerini de yaptı, (STS-125 ) Hubble uzay teleskobuna gerçekleştirilen beşinci ve son uzay mekiği servis gezisiydi ve son olarak (STS-130) NASA’nın 30 senelik uzay mekiği programının son görevidir. Şu an Cape Canaveral, Fla’daki Kennedy Uzay Merkezi yakınlarındaki Kennedy Uzay Merkezi Ziyaretçi Kompleksi’nde sergilenmektedir.
Endeavour (1992-2011)
1986’da patlayan Challenger uzay mekiğinin yerine geçen diğer uzay servislerinin yedek parçalarıyla Endeavour üretildi.1992’de gerçekleşen STS-49 görevinde ekip üyeleri ilk üç kişilik uzay yürüyüşünü zorlu şartlar altında gerçekleştirdiler.
Endeavour Uluslararası uzay istasyonuna giden ilk uzay mekiğidir ve bir çok bilimsel görevi gerçekleştirmiştir. 16 Mayıs 2011’de son uçuşunu gerçekleştiren Endeavour şimdilerde California Bilim Merkezinde sergilenmektedir.
Uzay Mekikleri evreni keşfetmek ve insanların uzaya gitmesi için önemli bir araçtır. Bu yazımın sonuna geldim. Diğer yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz. Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle!
1 Yorum Yap