Herkese yeniden merhaba! Bu yazımda Şirketlerin Kimlikleri: Hava Yolu İş Modelleri hakkında konuşacağız.
Yolcu uçakları 20. yüzyılın başlarından bu yana genişleyen büyük bir sektör olan ticari havacılık sektöründe önemli rol oynar. İlk yolcu uçakları günümüzdeki modern yolcu uçaklarından çok farklıydı. Düzenli tarifeli ilk hava yolcu taşımacılığı 1912’de Graf Von Zeppelin “Delag” adlı hava gemisiyle başlamıştı. Bu hava gemisi ilk yolcu uçağı sayılabilirdi. Bu alandaki asıl etkinlikler I. Dünya Savaşı’ndan sonra başlatıldı. 1919’da Zeplinler yine düzenli seferlere başladı. Ama daha önceki yazımızda bahsettiğimiz 1936’da hidrojen gazıyla havalanan “Hindenburg” adlı hava gemisinin yanması hava taşımacılığında zeplinlerin yerini uçakların almasını hızlandırdı.
Southwest Airlines gibi öncüler, 1970’lerde ABD’de toplu hava yolculuğu başlattılar. Aynı on yılda, ABD havayolu endüstrisinin serbestleştirilmesi, düşük maliyetli taşıyıcıların yaygın kullanımını hızlandırdı. 1978 Hava yolu Deregülasyon Yasası, hükümeti özel sektöre yapılan hava yolculuğu üzerindeki kontrolü kısmen değiştirdi. Bu 1984’te bir zamanlar tamamen güçlü olan Sivil Havacılık Kurulu’nun (CAB) sona ermesine yol açtı. CAB daha önce ABD hava yolu endüstrisinin kritik yönleri üzerinde büyük bir hakimiyete sahipti. Hava yolu hizmetlerinin fiyatlandırmasını, taşıyıcılar arasındaki anlaşmaları ve sektördeki birleşmeleri kontrol etti. Hava yolları sadece yemek, hizmet kalitesi ve kabin ekibi gibi somut faktörlerle rekabet edebildi.
Bu kararın ardından, taşıyıcı pazar rakiplere geniş bir şekilde açıldı ve yolcu sayılarında büyük bir artış oldu.
Düşük fiyat taşıyıcıları pazar yüzdelerini artırdı. Hava yolu endüstrisinde yeni bir fenomen ortaya çıktı; Düşük Maliyetli Havayolları (LCC). Bu yeni iş modeli ilk olarak Southwest Airline tarafından tanıtıldı ve daha sonra Avrupa’yı ve Asya’yı kapsayacak şekilde yayıldı. LCC’ler 1990’larda Avrupa Birliği’nin izniyle iç pazarın bütünleşmesiyle beraber Avrupa’ya, 2000’lerde de Asya’daki pazarın serbestleşmesiyle Asya’ya geldi.
Düşük maliyetli taşıyıcılar, temel olarak fiyatlandırmaya odaklanan taşıyıcılar olarak tanımlanabilir. Bu odağın bir sonucu olarak ana hedefler, her zamanki tam hizmet hava yollarından farklı operasyon yöntemleri yöneterek maliyetleri en aza indirmektir. Bu şirketlerin ve diğerlerinin yapmadığı şey, satış fiyatlarını düşürerek ve müşteriler hakkında her zaman en adil rakamlara sahip oldukları fikrini yaratarak hava yolu yolcu taşıma pazarının görünümünü son yıllarda değiştirmiş olmalarıdır. Düşük maliyetli çalışanların iş modelini anlamak için, onları bugün bulundukları yere getiren şeyleri analiz etmek önemlidir.
Peki nedir bu aralarında LCC’nin de bulunduğu bu hava yolu iş modelleri:
Şirketlerin Kimlikleri: Hava Yolu İş Modelleri
İş modeli kavramı, internet yoluyla iş yapanlar için kullanılmış ve dikkat çekmiş olsa da, günümüzde de tüm işletmeler için gerekli olduğu düşünülen bir kavramdır. Açıkça ortaya konulsun ya da konulmasın, esasen her işletmenin bir iş modeli vardır ve iyi bir iş modeli, yeni bir girişim olsun ya da olmasın her işletmenin başarısı için temeldir.
Hava yolu endüstrisinde, her bir havayolunun iş kurgusuna göre birçok farklı iş modeli tanımlanabilir. Ancak, gerek hava yolu işletmelerinin kendilerini tarif etmede kullandıkları yer alan genel olarak 4 temel iş modeli ayrımı mevcuttur. Bunlar, tam hizmet sunan (ağ taşıyıcıları), düşük maliyetli taşıyıcılar, tarifesiz(charter) taşıyıcılar ve bölgesel taşıyıcılardır.
Tam hizmet sunan (Ağ taşıyıcıları)
Geleneksel hava yolu iş modelini izleyen hava yolu işletmeleri, genellikle Porter’ın genel rekabet stratejilerinden farklılaştırma stratejisini izlemektedirler. Bir diğer adıyla bayrak taşıyıcı hava yolu işletmeleridir. Bu geleneksel hava yolu iş modelini izleyen hava yolu işletmelerinde filo yapısı karmadır yani uçak modelleri çeşitlilik gösterir ve geleneksel taşıyıcıların belirgin özellikleri vardır bunlar:
- Uçakta first class, business class, economy plus ve economy sınıfları bulunur.
- Genellikle topla-dağıt yani hub and spoke ağ yapısını kullanırlar
- Havaalanlarında first ve business class için özel bekleme salonları vardır.
- Genellikle tarifeli sefer sunarlar
- Uçak içi ikram ve ikinci valizin taşınması için ek ücret almazlar
- Uçak bilet fiyatları diğer iş modeli hava yollarından daha pahalıdır
Bu havayollarına örnek:
- Türkiye’den Turkish Airlines
- Almanya’dan Lufthansa
- Azerbaycan’dan Azerbaijan Airlines
- Hindistan’dan Air India
Düşük Maliyetli Hava Yolları (Low-cost carriers)
Hava yolu iş modelini izleyen hava yolu işletmeleri, adından da anlaşılacağı üzere en az maliyetle sektörde yer edinirler. Düşük fiyatlı havayolları, bütçe hava yolları ve ikramsız hava yolları olarak da adlandırılan bu iş modelinin temeli tam servis sunan hava yollarının sundukları hizmetlerin bazılarından vazgeçerek daha düşük maliyetlere ulaşan bunun sonucunda da düşük fiyata ve ücrete duyarlı yolcuları sunulan basit hizmet tasarımına dayanmaktadır. Düşük maliyetli hava yolu iş modelini izleyen hava yolu işletmelerinde filo yapısı tektir yani genelde 2 farklı tipte uçağa sahiptirler. Bu hava yolu iş modelinin belirgin özellikleri ise şöyledir:
- Yolcuya yönelik daha düşük konfor ve hizmet sunar.
- Tarifeli seferler yaparlar
- Genellikle noktadan noktaya yani point to point yolcu taşırlar
- Uçak içi ikram, öncelikli biniş, oturma yerinin belirlenmesi ve ikinci valizin taşınması gibi hizmetler için ek ücretler alırlar.
- Filolarında tek tip ya da iki tip uçak bulundururlar.
Bu havayollarına örnek:
- Türkiye’den Pegasus
- Almanya’dan Germanwings
- Amerika’dan JetBlue Airways
- Hindistan’dan Indigo Airlines
Tarifesiz (Charter) Taşıyıcılar
Tarifesiz sefer gerçekleştiren havayollarıdır. Genellikle paket tatil tur acentelerine uçaktaki koltukların tamamını ya da bir bölümünü blok satış şeklinde satan veya uçaklarını ihtiyacını olan hava yollarına kiralayarak gelir elde eden charter hava yolları mümkün olduğunca düşük maliyetler ve basit hizmet tasarımına sahiptirler ve dönemsel olarak faaliyet gösterirler. Bu hava yolu iş modelinin belirgin özellikleri şu şekildedir:
- Bileti tek tek satmak yerine tur operatörlerine ya da acentelere uçağın bir bölümünü satarlar
- Genellikle turizm sektöründe kullanılır.
Bu havayollarına örnek:
- Türkiye’den Sunexpress ve Corendon
Bölgesel Taşıyıcılar
Ana trafik akışından uzak belirlenmiş küçük bölgeleri birbirine bağlayan ya da talebin yetersiz olduğu yerlerden merkez havaalanlarına bağlantı hizmeti veren havayollarıdır. Coğrafi odaklı, kısa mesafede nispeten küçük yolcu uçaklarını kullanırlar. Günümüzde bölgesel havayolları artan bir şekilde tam servis havayolları sistemine entegre edilmektedir. Bu entegrasyonlar satın alma veya bölgesel iş ortaklığı şeklinde gerçekleşmektedir.
Genellikle 9-78 yolcu kapasiteli turboprop ve 30 ile 108 yolcu kapasiteli bölgesel jetlerle uçuş hizmeti sunar.
- İspanya’da Air Nostrum
- Amerika’da Horizon Air, Unıted Express, ….
- Japonya’da J-air
Tüm bu iş modelleri her bir hava yolu işletmesinde kullanılmaktadır ve bu sayede insanlar bütçelerine ve konfor tercihlerine göre birçok hava yolunu tercih ederler.
Bu yazımızda Şirketlerin Kimlikleri: Hava Yolu İş Modelleri hakkında konuştuk. Şirketlerin Kimlikleri hakkında görüşlerinizi bekliyorum. Diğer yazılarımda görüşmek üzere! Bir önceki yazıma buradan ulaşabilirsiniz.
KAYNAK
1- DÜŞÜK MALİYETLİ HAVAYOLU ŞİRKETLERİNDE (LCC- LOW COST CARRİER) MALİYETİ AZALTMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALAR – Yunus Bilgiç
2- Kitap, Hava yolu Yönetimi, aöf, Prof.Dr. Ender GEREDE
3- uçaklar.org
4- kokpitteyiz.com