Bu haftaki yazım Uçuş Fizyolojisi; Hipoksi hakkında olacak, isterseniz geçelim. Keyifli okumalar!
Hipoksi (Oksijen Yetmezliği) Nedir?
*Hipoksi, kanda hücrelerde ve dokularda oksijen eksikliğine bağlı gelişen fonksiyonel bir bozukluktur. Havacılık alanında önemli bir yer kapsar. Acil bir durum olarak bilinir. Uçak kabininin dış ortamdan daha yüksek bir basınçta tutmayı sağlayan sistemin adına; Kabin Basınçlandırma Sistemi denir. Kabin basınçları genellikle 8.000 feet irtifaya eşdeğer bir basınca ayrılır.
*Askeri jet uçaklarında iç-dış basınç farkı muhafaza edilerek, pilot maske ile oksijen desteği alırken, kabin irtifası 10.000 feet üzerine yükseltilir. Herhangi bir sebeple bu farkın kaybedilmesine kabin basıncı kaybı denir. Havacılıkta hipoksinin temel nedeni, yüksek irtifa ve kabin basıncının kaybedilmesidir.
Hipoksi Önlemleri
-Oksijen ve kabin basınçlandırma teçhizat kontrolü.
-Soluk alıp verme hızını düzenlemek.
-Güvenli irtifa alçalışı.
Uçakta Basınç Kaybı Olursa?
Basınç kaybı durumunda, uçak içindeki oksijen sistemleri devreye girer. Uçak içinde 3 tane oksijen sistemi vardır.
1-Kabin Sabit Oksijen sistemi: Herhangi bir basınç boşalması söz konusu olduğunda, kabinde bulunan maske kapakları otomatik veya kokpit elektrikli kumanda ile açar. Bu maskelerde oksijen üretilmeye başlar. Bir jeneratör çalışmaya başladıktan sonra o jeneratörün oksijen akışı durdurulmaz. Jeneratör çalıştığı zaman yanık kokusu hissedilebilir ancak bir sıkıntı oluşturulmaz. Kabin Sabit Oksijen Sistemi 3 farklı noktada bulunur. Kabin ekibi istasyonlarında ve lavabolarda 2 tane bulunmak zorundadır. Örnek olarak, bir anne bebeği ile lavaboya girebilir gibi. Yolcu baş üstü ünitelerinin içinde 4 adet bulunması lazımdır. Uçak tiplerine göre değişkenlik gösterebilir.
2-Kokpit Sabit Oksijen sistemi: İse tamamen farklıdır. Kokpitte iki çeşit maske bulunur.
Quick Donning Full Mask; uçuş ekibinin kolaylıkla ulaşabildiği bir pozisyonda bulunması gerekir. Kaptanın solunda ve yardımcı pilotun sağında sabit bulunur.
Maskenin 3 konumu vardır;
- -Normal
- -%100
- -Acil durumlarda kullanılması gereken konum.
- %100 pozisyonda saf oksijen salgılanır.
Quick Donning With Smoke Goggle Mask, dumandan korunmak için koruyucu gözlüğe sahiptir.
3-Taşınabilir Oksijen Sistemi: İhtiyaç duyan kişiye ilk yardım aracıyla kullanılan bir oksijen sistemidir.
- Basınç boşalmasından sonra kabin ekibinin kabinde hareket edebilmesi amacıyla kullanılır.
- Hipoksi çok tehlikeli ve devamında ölüme sebep olabilecek bir durumdur. Sakin bir şekilde doğru adımları izlersek, acil durum rahatlıkla atlatılabilir.
Hipoksi Farkındalık Eğitimleri,
- Alçak Basınç Odası Eğitimi, basıncı düşürülmüş bir odada emniyetli yer koşullarda verilen bir eğitimdir.
- Normobarik Hipoksi Eğitimi, oksijen oranı azaltılmış havanın maske ile veya kapalı bir ortamda solutulması şeklinde uygulanan eğitimdir.
Hipoksi nedeni ile kaza yapmış olan uçaklar,
- 25 Ekim 1999 Learjet Kazası
- 04 Eylül 2000 Beechcraft 200 Kazası
- 14 Ağustos 2005 Helios Kazası
Etkili Bilinç Zamanı Nedir?
*Oksijen ikmalinin kesildiği andan fonksiyon kaybı yaşanan ana kadar geçen zaman birimine denir.
Hipoksiyi Etkileyen Faktörler
- Tırmanış Oranı
- Çevre Isısı
- İrtifa
Bu haftaki yazım Uçuş Fizyolojisi; Hipoksi hakkındaydı. Diğer yazıma buradan ulaşabilirsiniz. Ayrıca görüş ve önerileriniz için benimle Linkedin üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
