Bu haftaki konumuz gökteki kadınlar. Hemen hemen her alanda olduğu gibi havacılık sektöründe de cinsiyetçi bir görüş olan, pilotluğun fiziksel güce dayalı bir uğraş olduğunu savunan bir önyargı bulunmaktadır. Bu görüş havacılığın başından beri erkeklerin iş alanının daha çok oluşundan kaynaklanmaktadır. Son yıllarda bu görüş biraz kırılmış, cinsiyet değil de zekâ, zihinsel ve fiziksel dayanıklılık, beceri ve yetenek ön plana çıkmaya başlamıştır. Tüm engellere rağmen 1934 yılında ilk yolcu uçağı pilotu olarak HELEN RİCHEY tarihe adını yazdırmıştır.
GÖKTEKİ KADINLAR VE İLKLERİ
-İlk ruhsatlı bayan pilot: RAYMONDE DE LA ROCHE
-İlk kadın pilotumuz: BEDRİYE TAHİR GÖKMEN
-İlk Türk kadın paraşütçü: YILDIZ UÇMAN
-İlk Asker kadın pilot: SABİHA GÖKÇEN
-İlk Türk planör pilotu: NACİYE TOROS
-İlk kadın hava şehidimiz: ERİBE KARTAL HÜRKUŞ
-İlk Asker kadın pilot: ATATÜRK’ÜN KIZI SABİHA GÖKÇEN: Dünya çapında Göklerin kızı olarak bilinen bu yetenekli kadından bahsedelim.
Sabiha Gökçen’e soyadını Soyadı Kanunuyla birlikte Atatürk vermiştir. Atatürk’ün desteği ile havacılık okuluna başlayarak havacılığa ilk adımını atmış oldu. Daha sonra Eskişehir Tayyare Mektebi’nde Savmi Uçan ve Muhittin Bey tarafından özel uçuş eğitimi almıştır.
Atatürk Sabiha Gökçen’e ithafen; “Beni çok mutlu ettin… Şimdi artık senin için planladığım şeyi açıklayabilirim… Belki de dünyada ilk askerî kadın pilot olacaksın… Bir Türk kızının dünyadaki ilk askerî kadın pilot olması ne iftihar edici bir olaydır, tahmin edersin değil mi? Şimdi derhâl harekete geçerek seni Eskişehir’deki Tayyare Mektebi’ne göndereceğim. Orada özel bir eğitim göreceksin”
Daha sonra askeri pilot olmak üzere Hava alayında görev yapmıştır. Türk Hava Kurumu tarafından MURASSA (İFTİHAR) MADALYASI verilmiştir.
Başöğretmen olarak da görev yapan Sabiha Gökçen, Türk havacılığının ve bu millette dahil tüm dünya havacılığında iftihar edilecek olan askeri pilot eğitimini 30 Ağustos 1937’de tamamlamıştır. Kariyeri boyunca pek çok ödül alan Sabiha Gökçen, 1996’da Amerikan Hava Kurmay Koleji Kartallar Toplantısı’na onur konuğu olarak katıldı ve “Dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri” seçildi. Üstelik bu ödüle layık görülen ilk ve tek kadın havacı oldu.
Sabiha Gökçen bir bahar günü, 3 Mart 2001’de
Atatürk’ün manevi kızı,
Çağdaş yenilikçi Türk kadını,
Dünyanın ilk kadın savaş pilotu, hayata gözlerini yumdu.
-İlk kadın hava şehidimiz: ERİBE KARTAL HÜRKUŞ:
Havacılığa meraklı olan Hürkuş, Sivil Tayyare Mektebinde öğrencidir. Paraşütle atlama konusunda çok isteklidir, ancak ailesi izin vermemektedir. THK Başkanı Fuat Bulca ailesini ikna etmiş ve ilk uçuşunu başarıyla tamamlamıştır.
Havacılara yeteneğini göstermek için hazırlanan Edibe Hürkuş, paraşütten atladı fakat paraşüt bir türlü açılmadı. Son anda açılan paraşüt maalesef çarpmayı engelleyemedi. Hastanede yaşam savaşı verdi fakat başaramadı. 30 Ekim 1936’da doğum gününde Türk milleti ve Türk havacılık tarihi ilk kadın şehidini vermiş oldu.
KADIN PİLOTLAR/ERKEK PİLOTLAR:
*Erkek pilotların 3D ortamda uçak uçurma yetenekleri daha iyi iken, kadın pilotlara göre daha dikkatsiz, yanlış karar, maceraperest ve risk sebepleri yüzünden kazalar olmaktadır.
*Kadın pilotlar daha dikkatli ve titiz özenli olmalarına rağmen kaza nedenleri daha çok uçağın kumandasında toplanmıştır.
*Erkek pilotlarda dışa dönüklük, amaca yönelik titizlik-yeterlilik, yeniklere açık olma kadın pilotlara göre daha zayıf olduğu görülmüştür.
*Olaylara akılcı yaklaşma, rekabet, liderlik hem kadın hem de erkek pilotlarda öne çıkmış, kadın pilotlarda sorunları tek başına çözme, atak, kendinden emin olma özellikleri öne çıkmıştır.
***Sonuç olarak araştırmalara göre iyi bir uçuş için cinsiyet değil de gerekli beceri ve performans yeterlidir.
HAVAYOLLARINDAKİ KADIN PİLOT SAYILARI:
Bu tabloya göre dünyada toplam 7409 kadın pilot vardır. 7.4% ile en fazla kadın pilota sahip havayolu United Airlines.
Türk Hava Yolları’nda ise toplam 4514 pilot görev yapıyor. Bu pilotların 211 tanesi kadın.
Maalesef Ticari havayolu pilotluğunda toplumsal bir cinsiyet dengesizliği bulunuyor.
Yeni dönemde şirketler bunu azaltmak için adımlar atmaya başladı. Mesela kadın pilot sayısını yüzde 20 arttırmak için kampanyalar düzenlemek gibi girişimler mevcut.
Ayrıca 2018 tarihli BBC’nin bir haberine göre dünyadaki kadın pilotların en fazla Hindistan’a bağlı İndiGo şirketinde olduğunu gösteriyor.
2 ve 3.sırada yine bir Hindistan merkezli Air İndia ve Spice Jet bulunuyor.
Hindistan kadın pilot sayısı konusunda diğer şirketlere göre iyi diyebiliriz.
Haberi okumak için buraya tıklayarak okuyabilisiniz.
Kabin memurluğu mesleğinin cinsiyetçiliği ve oluşturulan medya algısı:
Toplumda ve genel olarak şirketler kabin memurunun kadın, bakımlı, güzel, fiziği düzgün olması beklenmektedir.
Bu görüş toplumda olduğu için şirketlerde maalesef buna göre medyaya reklam veriyorlar.
Yayınlandıkça da bu normalleşmeye medyada da üretilmeye devam ediyor.
RyanAir tarafından yarı çıplak takvimleri, Chochotravel adlı Kazakistan’a bağlı firmanın çıplak kadınları hostes olarak kullanıp reklam vermesi, Rus şirket Avianova’nın ucuz bilet tanıtımı için çektiği erotik reklam filmi, Pegasus’un güzellik yarışması formatında olan reklamı, AtlasJet’in medyada çok paylaşılan ‘77cm 69’u çok seveceksiniz, hosteslere para teklif etmeyiniz’ gibi sloganlarında hostes kullanması gibi.
Film ve dizi sektöründe de bu algı mevcut genelde hostesle pilot ilişkisi konu alınmaktadır. Gökteki kadınlar bu algıdan uzak tutularak yaptıkları işler ile gündeme gelmelidir.
Medyadaki bu algı düşünüldüğünde bu işi yapan kadınların uğradığı zorbalığı ve işe yansıyabileceğini tahmin etmek güç değil. Önyargıları ancak kafada, bu algıyı da hem şirketlerin desteklemeyerek hem de medyada bulundurmayarak bitirebiliriz.
Sizin gökteki kadınlar hakkındaki görüşleriniz nelerdir? Düşüncelerinizi benimle paylaşırsanız sevinirim. Bir önceki yazıma buradan erişebilirsiniz. Benimle sosyal medya hesaplarımdan veya iletişim bölümünden irtibata geçebilirsiniz. Haftaya görüşmek üzere…