Bu haftanın konusu pilotların zorunlu emeklilik yaşı. Bildiğiniz üzere birçok ülkede pilotların emeklilik yaşı 65 olarak karşımıza çıkıyor. Havacılık camiasında son zamanlarda en çok duyduğumuz konulardan biri de 65 olan zorunlu emeklilik yaşının esnetilmesi yönünde. Buna sebep oluşturan en büyük etmen ise şüphesiz gelecekte ihtiyaç duyulacak pilot sayısındaki artışın mevcut şekilde karşılanamayacağının düşünülmesidir. Peki ben buna katılıyor muyum? Tabi ki de hayır. Gelin o zaman probleminin detayına inelim.
Öncelikle şunu söylemem gerekir ki bu işin iki boyutu var. Birincisi lobicilik, ikincisi ise güzel işin kaymağını yemek.
Amerika özelinde bu konuyu ele alacak olursak, ABD’de ticari uçaklarda pilotluk yapabilmek için ihtiyaç duyulan minimum uçuş saati 1500 olarak belirlenmiş durumda. 2009 yılındaki Colgan Air kazasından sonra getirilen bu uygulama ile pilotaj eğitimini bitirmiş bir pilot hava yollarında çalışabilmesi için 1500 uçuş saati elde etmesi gerekiyor. Peki pilotlar bu uçuş saatlerini nasıl yapıyor dersiniz? Uçuş öğretmenliği, bireysel uçuşlar, reklam uçuşları vb. şekilde uçuş saatlerini tamamlayan pilotlar Amerika’da bölgesel havayolu şirketlerine başvurabiliyorlar. Bildiğimiz üzere Amerika’da büyük bir pilot açığı var. Bölgesel havayolu şirketleri kendilerinde çalışacak pilot bulamıyor. Bu sebeple iki konu hakkında lobicilik faaliyetlerine devam ediyorlar. Bunlardan ilki 1500 saat kuralının esnetilmesi ikincisi ise zorunlu emeklilik yaşının 67’ye yükseltilmesi.
1500 saat kuralının olması bence gereksiz bir uygulama. Avrupalı bir havayolu şirketinde 500 saatle ABD’ye uçabilirsiniz. Bunun önünde bir engel yok. Ama ABD’de pilotluk yapıyorsanız ilk önce 1500 saat biriktirmeniz gerekiyor. Bir başka değişle ABD kendi vatandaşının önünü kesiyor. ABD’li bir pilota yaptırmadığını kendi ülke sınırların içinde dünyanın herhangi bir yerindeki pilotun yapması kadar saçma bir şey olamaz. Ayrıca pilotlar 1500 uçuş saatini genelde tek motorlu uçaklarda dolduruyorlar. Peki bu tecrübe onları jet uçaklarına hazırlıyor mu? Bence hazırlamıyor. Jet uçakları ve piston motorlu uçaklar birçok yönden birbirinden farklıdır. Bu sebeple tüm dünya MPL eğitim yöntemine geçiyor. Tek motorlu uçaklarla geleneksel eğitim yöntemi kesinlikle geleceğin pilotaj eğitimi değil. Bu sebeple 1500 saat kuralının kaldırılması ve/veya esnetilmesini doğru bulunuyorum.
ABD’de bölgesel uçuş yapan havayolu şirketlerinin emeklilik yaşının 67 yapılmasını doğru bulmuyorum.
Buradaki temel amaç pilotların emekliliklerinin geciktirilip büyük firmaların alımı yavaşlatması ve bunun sonucunda bölgesel hava yollarının elindeki pilotları daha uzun muhafaza etmesidir. Bu geçici çözümler gerçeklikten uzak ve bir o kadar etkisizdir. Burada güzel taraf, Amerika’daki pilot sendikalarının bu değişikliğe karşı çıkmalarıdır. Bence bu konuda haklılar da. Siz zorunlu pilot emeklilik yaşını arttırırsanız yaşlı pilotların yüksek maaşlarla ayda 2-3 uçuş ile hayatlarını sürdürmelerine yardımcı olursunuz. Bunu gören yeni nesil meslekteki ilerlemenin zorluğunu görür ve pilot olmaktan vazgeçer. Kuralların ve yasaların yeni nesli cezbetmesi gerekir. Sendikaların olayın temelinde gördüğü problem havayollarının planlamalarındaki eksiklerdir. Bunu covid zamanında da yaşadık. Çoğu şirket erken emeklilik paketleri ile ellerindeki pilotları emekli ettiler. Sonrasında da çok büyük pilot açığı yaşadılar.
Boeing tarafından yayınlanan son tahminlere göre önümüzdeki 20 yılda 602000 yeni pilota ihtiyaç duyulacak. Bu noktada IATA tarafından yayınlanan ve ICAO’ya sunulan son raporda pilot emeklilik yaşının gözden geçirilmesini istedi. Kısaca raporda 65 yaşının günümüz şartlarında emeklilik için erken olduğu, istatistiksel olarak yaşlı pilotların görev başında herhangi bir inkapasite durumu ile karşılaşmalarının düşük olduğundan bahsediliyor.
Bu bilgiler ışığında şunu söylemeliyim ki uzun süre çalışmak emekliliğin tadını çıkaramamak bir insanın hayatındaki en büyük kayıplardan biri olsa gerek.
Aslında okul hayatından itibaren durmaksızın bir koşturmacanın içinde buluyoruz kendimizi. Bu süreçte emeklilik pilotluk mesleğinde 65’ten ziyade yıpranma payı ile öne çekilmelidir diye düşünüyorum. 68-70 yaşına kadar çalışan biri emeklilikte ne yapabilir? Ortalama yaşam beklentisinin artması ile kaliteli yaşam aynı mıdır? 60 yaşındaki enerji ile 70 yaşındaki enerji bir mi? Şirketler ve kurumlar istiyor ki insanlar sadece çalışmak için yaşasın emekli olduğunda da ölümü beklesin. Bu anlayışı değiştirmek tamamen bizlerin elinde. Ancak burada bize de büyük pay düşüyor. Pilotlar ülkemizde mesleki grup olarak bir araya getirilmesi zor gruptur. Gelir seviyesi görece olarak iyi olduğundan pilotlarda elde ettikleri kazançlardan mahrum olma korkusu had safhadadır. Bunu özellikle ülkemizde çok görürüz. Avrupa’da ve ABD’de ise böyle değildir. Burada çuvaldızı biraz da kendimize batırmamız lazım. Kendi ülkemiz özelinde söylüyorum acilen Sivil Havacılık Kanunu’nun çıkarılması gerekmektedir. Bu tür kanunlar ile pilotlar emeklilik dahil birçok haklarını koruyabilirler. Yoksa ölene kadar çalışan pilotları görmemiz çok uzun değil!
Sizin pilotların emeklilik yaşı hakkındaki görüşleriniz nelerdir? Düşüncelerinizi benimle paylaşırsanız sevinirim. Bir önceki yazıma buradan erişebilirsiniz. Benimle sosyal medya hesaplarımdan veya iletişim bölümünden irtibata geçebilirsiniz. Yazılarımı ayrıca Medium ortamı üzerinden de yayınlıyorum. Beni oradan da takip ederseniz sevinirim. Haftaya görüşmek üzere…
Dr. Caner ACARBAY