Covid’in Ardından Havacılık Ne Durumda?

Herkese merhabalar.

Bir aylık uzun bir yaz tatilinin ardından yazılarıma kaldığım yerden devam ediyorum. Uzun zamandır yazmadığım için bu yazımı havacılığın küresel olarak ne durumda olduğunun analizine ayırdım. Covid’in ardından küresel havacılık ne durumda? Ne düşünüyorsunuz?

Daha önce de dediğim gibi ABD COVID sonrası en hızlı toparlanma içerisindeki ülke. Bunu gerek yolcu sayılarından gerek şirket gelirlerinden gerekse kar marjlarından söyleyebiliriz. Örnek vermek gerekirse Amerika’nın en büyük dört havayolu şirketi olan United, American, Delta ve Southwest’in ikinci çeyrek finansal performansları incelendiğinden dört şirketin işletme gelirlerinin 2019’u geride bıraktığını görebiliriz. Net gelirler incelendiğinde de Southwest’in 2019 yılından daha iyi bir kar payı ile ikinci çeyreği kapattığını görüyoruz. Toplam yolcu sayıları incelendiğinde de 2021 yılının en yoğun hava limanları listesinde ABD hava limanları başı çekiyor.

ABD’deki bu güzel haberlerin yanına Avrupalı bazı havayolu şirketlerini ekleyebiliriz.

THY bu süreçte şüphesiz çok başarılı bir geri dönüşe imza attı. Şu anda Avrupalı bayrak taşıyıcıların arasında normale dönüşü en hızlı geçekleştiren hava yolu şirketi THY oldu. Rusya-Ukrayna savaşından uygulanan doğru adımlar, Avrupa’da yaşanan personel krizinin Türkiye’de olmaması vb. birçok faktör Türk Sivil Havacılığını Avrupa’nın parlayan yıldızı yaptı. Ryanair ve Easyjet Avrupa’da toparlanma sürecini bitirmek üzere. Durum Avrupalı bayrak taşıyıcılar için o kadar parlak değil. Lufthansa, KLM gibi büyük firmalar hala çok büyük sayıda iptallere gidiyorlar. Bu da en büyük rakipleri THY’ye yarıyor. Avrupa’nın kuzeyi Rusya-Ukrayna savaşından en çok etkilenen bölge olarak göze çarpıyor. Bu ülkelerin havayolları Rusya üzerinden uçamadığı için Asya ile bağlantılarını kesmiş durumda.

Asya’nın durumu hiç iç açıcı değil. Çin hala kapalı. Çin’li turistler Asya turizm pazarını besliyorlardı. Hal böyle olunca Asya içi uluslararası uçuşlar hala çok ama çok düşük. Çin’in en büyük havayollarından Air China, China Eastern ve China Southern RPK performansı 2019 yılının ilk çeyreğine göre sırasıyla %72, %78 ve %62 daha az. Covid’in ardından Çinli turistlerin gelmemesi üzerine diğer Asya ülkeleri gözlerini başka ülkelere çevirdiler. Hindistan bu noktada Asya pazarının yeni Çin’i olmaya aday. Asya ülkeleri havacılığı kalkındırmak istiyorlarsa bir araya gelip ciddi şekilde iş birliği yapmaları gerekiyor. Bu kısıtlamalar ile yaşamak son derece mantıksız ve gereksiz. Hong Kong gibi koca bir havacılık merkezi şu anda işlevsiz.

Orta Doğu’da da işler düzelme yolunda.

Buradaki şirketlerin şanssızlığı genelde geniş gövdeye sahip filolardan oluşması. Yeni havacılık dünya düzeninde noktadan noktaya direkt uçuşların olabildiğince uzun dar gövdeler ile gerçekleştirileceği ortada. Bu sebeple A321XLR gibi uçak teknolojileri geleceğin uçakları olarak adlandırılıyor. Orta Doğu’da Avusturalya, Asya ve Avrupa arasında çok iyi bir merkez. Ancak Avusturalya’nın ve Asya’nın kapalı kalması bu firmaları da etkiledi. Buradaki şirketlerin birçoğu yabancı personel ağırlıklı şirketler. Bu durumdaki şirketlerde istifa oranları diğer büyük şirketlere göre her zaman daha fazla oluyor. Orta Doğulu şirketler salgın zamanında işten çıkardıkları personellerinin çoğunu geri almış durumda. Ancak bu şirketlerin eğitim departmanları durmaksızın çalışıyor. Bu sebeple 2023 yılında bu şirketlerin personel açığını kapatmak ve büyümeyi sağlayabilmek için sürekli alım yapacağını düşünüyorum. 2023 yılında buradaki firmaların büyük bir çoğunluğu karlı duruma geçecekler.

Afrika pazarı maalesef çok gelişmiş bir Pazar değil. Bu sebeple COVID etkisini yitirse bile burada gözle görülür bir hareketlenmenin kısa zamanda olabileceğini düşünmüyorum. Aslında Afrika’nın konumunu güzel kullanabilecek Kuzey Afrika merkezli büyük bir firma dünya çapında bir oyuncu olabilir. Ancak buradaki siyasi iklim şimdilik böyle bir havayolu şirketinin oluşmasının önüne geçiyor. Belki de ilerleyen zamanlarda bunu göreceğiz.

Son sözlerimi Türkiye özelinde söylemek istiyorum. Daha önceki yazılarımda sektörün düzeleceğini ve 2023 yılında şu anda işsiz olan birçok havacılık çalışanın işlerine gireceğini yazmıştım. Son haberler de beklentilerimi bir bakıma haklı çıkardı. THY’nin 700 pilot alacağız açıklaması bunun bir doğrulaması gibi. Ancak unutmamak lazım 700 pilot almak kolay iş değil. Bu denli işe alımların kısa sürede yapılması imkânsız. Benzer şekilde diğer firmalarımızda uçak sayılarını arttırıyor. Sektöre yeni giren firmalar var. Bunların hepsini göz önünde bulundurduğumuzda ülkemiz için güzel günler bizleri bekliyor. Ancak bu durumda bile haksızlık ve adaletsizler bitmiyor. Ülkemizde çalışanların yurt dışına çıkışını engellemek için neler neler yapılıyor. Şirketlerimiz ve otoritemiz bu şekilde çalışanlarını ellerinde tutamayacağını anlamalılar. Hukuk’un burada işletilmesi gerekiyor.

Sizin Covid’in ardından havacılık hakkındaki görüşleriniz nelerdir?

Düşüncelerinizi benimle paylaşırsanız sevinirim. Bir önceki yazıma buradan erişebilirsiniz. Benimle sosyal medya hesaplarımdan veya iletişim bölümünden irtibata geçebilirsiniz. Yazılarımı ayrıca Medium ortamı üzerinden de yayınlıyorum. Beni oradan da takip ederseniz sevinirim. Haftaya görüşmek üzere…

Dr. Caner ACARBAY