Uçuş göstergeleri kokpit ön panelinde bulunan uçuşun durumu hakkında pilotu bilgilendirmeye yarayan göstergelerdir. Bu göstergeler, uçağın irtifa, hız ve durum bilgilerini pilota göstermesi için tasarlanmıştır. Kokpit göstergeleri, uçuş göstergelerinden farklıdır. Kokpit göstergeleri; uçuş göstergeleri, motor göstergeleri, seyrüsefer göstergeleri ve diğer göstergelerden oluşmaktadır. Elektronik olarak tasarlanan günümüz modern kokpit göstergelerinde farklı kategorilerden göstergeler aynı ekran içerisinde gösterilebilmektedir.
Uçuş göstergelerin temel amacı pilota uçuş durumu hakkında referans sağlamaktır. Pilot, yapılan uçuşun durumuna bağlı olarak uçuş göstergelerinin takibinden sorumludur. Görerek gerçekleştirilen uçuş şartlarında (VFR) pilotun bütün ilgisi dışarıdayken uçuş göstergelerini sadece kontrol amacıyla kullanır. Aletli uçuş olarak adlandırılan (IFR) ve dış referans kaynaklarının yetersiz olduğu durumlarda pilot uçuşu göstergelerinden aldığı bilgiler çerçevesinde devam ettirir. Günümüzde yolcu taşımacılığında kullanılan büyük uçaklar aletli uçuş kurallarına (IFR) göre uçtuklarından, sahip olduğu uçuş göstergeleri uçuşun emniyeti açısından büyük önem taşımaktadır.
Pilotun uçuş hakkında bilgi edindiği ve hemen hemen her uçakta bulunan uçuş göstergeleri şu şekildedir:
- Sürat Saati (Air Speed Indicator),
- Suni Ufuk (Artifical Horizon),
- Altimetre,
- Dönüş Koordinatörü (Turn Coordinator),
- İstikamet Jiroskopu (Directional Gyro),
- Varyometre (Vertical Speed Indicator).
Uçuş göstergelerinin kokpit içindeki düzeni ergonomi ve insan faktörleri açısından büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple uçuş hakkında bilgi edinilen uçuş göstergeleri her uçakta belirli bir düzene göre sıralanmaktadır. “Temel T (Basic T)” olarak adlandırılan yerleşim şekli ile bütün uçuş göstergelerinin uçaklarda aynı düzende olması sağlanmıştır.
Temel T yerleşimine göre uçağın sürat saati sol üst köşede yer almaktadır. Sürat saatinin yanında ise suni ufuk göstergesi yer almaktadır. Suni ufuk göstergesinin yanında altimetre yer almaktadır. Temel T’nin alt kısmını oluşturan gösterge ise istikamet jiroskopudur. Sözü edilen dört gösterge T düzeni oluşturmaktadır. Bu göstergelere ek olarak varyometre ve dönüş koordinatörü temel T düzeninde alt satırda, istikamet jiroskopunun sağında ve solunda olacak şekilde yerleştirilir. Varyometre ve dönüş koordinatörünün yerleri hava araçlarına göre farklılıklar gösterebilmektedir. Günümüz modern cam kokpit (glass kokpit) düzenine sahip uçaklarında da uçuş göstergeleri “Temel T” düzenindedir.
Not: Bu yazıyı kaynak göstererek paylaşabilirsiniz.
Resim Kaynak: tok2.com
Diğer yazıma da buradan ulaşabilirsiniz.