Garmin G1000 Elektronik Uçuş Gösterge Sistemi genel havacılıkta kullanılan hava araçlarında en çok tercih edilen elektronik uçuş gösterge sistemidir. Sistem hatta değiştirilebilir ünitelerden (LRU) oluşturulmuş entegre bir gösterge sistemidir. Hava aracının birçok sisteminden alınan (uçuş göstergeleri, pozisyon, seyrüsefer, haberleşme, otopilot vb.) veriler işlenerek elektronik uçuş gösterge sisteminde gösterilmektedir [1-3].
GARMIN G1000 modüler olarak tasarlanmıştır. Sistem aşağıda yer alan LRU’lardan oluşmaktadır:
- LCD Ekran (PFD ve ND),
- Entegre Aviyonik Ünitesi,
- ADC (Air Data Computer – Hava Veri Bilgisayarı),
- Motor/Uçak Yapısal Sensör Ünitesi,
- AHRS (Attitude and Heading Reference System – Konum ve Baş Açısı Referans Sistemi),
- Manyetometre,
- Haberleşme Kontrol Paneli,
- Mod S Transponder,
- Uydu Veri Linki Alıcısı,
- TCAS (Traffic Collision Avoidance System – Trafik Çarpışma ve Önleme Sistemi) – Opsiyonel,
- ADS-B (Automatic Dependent Surveillance–Broadcast, Otomatik Bağımlı Gözetim Sistemi Yayını / FIS-B (Flight Information Services–Broadcast, Uçuş Bilgi Sistemi Yayını) Veri Linki Alıcı-Vericisi – Opsiyonel,
- Otomatik Uçuş Kontrol Servoları,
- Servo Dişli Kutusu.
Sistemde kullanılan iki adet LCD ekrandan sol tarafta yer alanı PFD, sağ tarafta yer alanı ise MFD (Multi Functional Display – Çok Fonksiyonlu Ekran) olarak kullanılmaktadır. Her iki ekranda birbirinin aynısı olup 10.4 inç genişliğinde ve 1024 x 768 çözünürlüğündedir. Ekranlar kendi aralarında “Yüksek Hızlı Veri Yoluna sahip (HSDB – High Speed Data Bus)” ethernet bağlantısı ile haberleşmektedir.
Entegre Aviyonik Ünitesi bünyesinde GPS, seyrüsefer, haberleşme, süzülüş açısı alıcıları ile FD (Flight Director – Uçuş Yönlendiricisi) donanımları bulunmaktadır. Sistemde ayrıca sistem entegrasyonu ve giriş çıkış portlarının kontrolünden sorumlu mikro denetleyiciler de bulunmaktadır.
Hava veri bilgisayarı (ADC), pitot statik sistemden alınan basınç değerleri ile irtifa, hava hızı, dikey hız ve dış hava sıcaklığını (OAT – Outside Air Temperature) hesaplamaktadır.
Pitot statik sistemden alınan basınç değerleri ile irtifa, hava hızı, dikey hız ve dış hava sıcaklığını (OAT – Outside Air Temperature) hesaplamaktadır. Hava veri bilgisayarı ARINC 429 sayısal veri yolunu kullanarak ekran, konum ve baş açısı referans sistemi ve manyetometre ile haberleşmektedir.
Motor/Uçak yapısal sensör ünitesi, motor ve hava aracı yapısal parçaları üzerinde yer alan sensör bilgilerini toplayarak bünyesinde işler. RS-485 sayısal arayüzü aracılığı ile entegre aviyonik sistemi ile haberleşmektedir.
Durum ve baş açısı referans sistemi (AHRS), hava aracının belirtilen anda üç eksendeki konum ve baş açısı bilgisini üretmektedir. Sistemde yer alan ekranlar ARINC 429 veri yolunu kullanarak entegre aviyonik sistemi ile haberleşmektedir.
Manyetometre, hava aracının içinde bulunduğu ortamın manyetik kuvvetini ölçmektedir. Ölçülen değer RS-485 veri hattı ile AHRS sistemine gönderilerek hava aracının manyetik baş açısının ölçülmesinde kullanılmaktadır.
Haberleşme kontrol paneli, seyrüsefer, haberleşme ve marker beacon alıcılarının kontrolü amacıyla kullanılmaktadır.
Mod S Transponder, A/C ve S modlarında operasyonel olarak çalışabilmektedir. Gerekli sorguların alınıp cevaplanmasında kullanılır. RS-232 sayısal veri haberleşmesini kullanarak entegre aviyonik sistemi ile haberleşmektedir.
Uydu veri linki alıcısı, ND üzerinde gerçek zamanlı hava durumu bilgisinin gösterilmesi için kullanılmaktadır. Bilginin alınması için SiriusXM uydu radyo yayınına üye olunması gerekmektedir. ND ile HSDB ara yüzü ile haberleşmektedir.
TCAS (Traffic Collision Avoidance System – Trafik Çarpışma ve Önleme Sistemi) sistemi hava trafik kontrol sisteminden bağımsız olarak aktif sorgulamaları kullanarak pilota trafik uyarısını göstermektedir.
ADS-B (Automatic Dependent Surveillance – Broadcast, Otomatik Bağımlı Gözetim Sistemi Yayını / FIS-B (Flight Information Services–Broadcast, Uçuş Bilgi Sistemi Yayını) ile hava aracının pozisyon, hız, rota, irtifa, kimlik bilgileri çevredeki diğer uçaklara ve yer istasyonlarına gönderilmektedir. Ayrıca FIS-B sistemi ile hava durumu ve METAR (Meteorological Terminal Air Report) bilgisi alınmaktadır.
Otomatik uçuş kontrol servoları, hava aracının 3 eksen etrafında otomatik kontrol edilebilmesi için kullanılmaktadır.
Servo dişli kutusu, servo eyleyicisinin çıkış torkunu mekanik uçuş kontrol yüzeylerine aktarılmasını sağlamaktadır.
Bu yazımda Garmin G1000 inceliyoruz. Görüşlerinizi bekliyorum. Diğer yazıma da buradan ulaşabilirsiniz. Keyifli okumalar dilerim.
Kaynaklar:
[1] Garmin G100 Integrated Flight Dect Pilot’s Guide Cessna Nav III. (2011). USA: Garmin International Inc.
[2] Garmin G100 Integrated Flight Dect Cockpit Referance Guide Cessna Nav III. (2011). Garmin International Inc.
[3] Garmin G1000 Guide for Designated Pilot Examiners & Certified Flight Instructors. (2004). Garmin International Inc.
